Op route door Centraal Azië

12 maart 2014 - Isfahan, Iran

Dag 448 tm 489: zaterdag 18 januari tm vrijdag 28 februari 2014

Ik ben op route door Centraal Azië! Deze keer heb ik niet alleen veel gezien van de voormalige Sovjetstaten, maar ook veel, heel veel moeten plannen en organiseren. Ik kan inmiddels een boek schrijven over ambassades, procedures en bijbehorende visa. In Kazachstan heb ik in de steden Astana en Almaty bijna drie weken lang alle ambassades en consulaten afgelopen om én mijn vervolgroute te plannen én de daarvoor benodigde visa te regelen. Ik wilde in eerste instantie heel graag via Afghanistan en Pakistan naar noordwest India reizen om daarna opnieuw via Pakistan door te reizen naar Iran. Om de onrustige en onveilige situatie in landen als Afghanistan en Pakistan te bespreken, heb ik in Astana gelijk een gesprek met de consul van de Pakistaanse ambassade aangevraagd. Ik ben tot dan toe nog steeds in de veronderstelling dat ik onder begeleiding van het leger of een politie-escorte ‘redelijk veilig’ door Afghanistan en Pakistan kan reizen, maar het reisadvies van de Pakistaanse consul is duidelijk: ‘Please avoid Pakistan, especially today! Come back again when it is safe!’. Hij kan sowieso niet garanderen dat ik onder begeleiding door het land zal kunnen rijden, omdat de politie op dit moment zelf ook doelwit is van aanslagen. De consul vertelt me, dat er in Pakistan al meerdere generaals en agenten op straat zijn vermoord en hij geeft aan, dat de route door het noordelijke deel van Pakistan echt te gevaarlijk is voor reizigers. De kans op ontvoering waarbij de gijzelnemers vaak losgeld eisen is groot, om aan erger maar niet te denken. 'Maar', zei hij, 'mocht je toch besluiten om door Pakistan te willen reizen, dan kunnen we je hier gerust een visum verlenen. It’s up to you!'.

Tja, het is een lastige keuze, wat ook meespeelt is de continue dreiging van de Taliban in het noorden van Afghanistan. Daar zal mijn route dan ook langs gaan. Ik heb de laatste tijd niet alleen gelezen over de negatieve nieuwsberichten over de bomaanslagen in o.a. Kabul, maar ook over de dreiging van terroristische aanslagen tijdens de Olympische Spelen in Sotsji. Juist gedurende de Olympische Spelen zou ik dan door Afghanistan en Pakistan reizen. Mocht er iets gebeuren, dan zit ik 'in het hol van de leeuw' en kan ik waarschijnlijk op geen enkele manier het land uitkomen. Laat staan dat iemand dan iets voor mij zou kunnen betekenen van buitenaf. Ik besluit, met pijn in mijn hart, om de route te wijzigen. Het voelt alsof ik een unieke kans aan me voorbij laat gaan, maar ik wijzig mijn route en ga vanuit Tadzjikistan via Oezbekistan en Turkmenistan naar Iran. Of het een juiste beslissing is geweest? Ik denk het wel. Ik luister naar wat mijn gevoel me zegt en dus zal dit de juiste beslissing zijn. 'Bij twijfel niet oversteken'. Veel mensen vragen aan mij waarom ik toch zo graag landen als Afghanistan en Pakistan wil bezoeken. Juist dit soort landen intrigeren mij. Een totaal andere cultuur, het landschap, de mensen, de manier van leven, het avontuur om zo’n land binnen te rijden, en vooral het onbekende…

Ik schreef eerder al, dat ik een boek kan schrijven over ambassades, procedures en visa. Tijdens mijn reis heb ik inmiddels al tweeëntwintig landen bezocht en is mijn paspoort inmiddels helemaal vol gestempeld en beplakt met visa. Dit betekent dat ik over een paar dagen, bij de consulaire afdeling van de Nederlandse ambassade in Teheran, een nieuw paspoort moet aanvragen. Ik heb in mijn huidige paspoort niet meer genoeg pagina’s beschikbaar voor de visa van Azerbeidzjan en Rusland. Het dichtstbijzijnde land om een nieuw paspoort aan te vragen is Iran. Om sowieso in Iran te kunnen komen heb ik de (nog) lege pagina’s in mijn paspoort beplakt met memoplakkers zodat de douaniers niet zomaar overal een stempel kunnen zetten. Mijn visum voor Turkmenistan bijvoorbeeld, heb ik pas bij binnenkomst in Turkmenistan bij de grens gekregen. Had ik geen lege pagina gehad, dan had ik ook geen visum gekregen en had ik niet verder mogen reizen. Gelukkig hebben de memoplakkers bij de grenscontroles nooit tot vervelende situaties geleid, maar vinden de douaniers het een prima oplossing.

Paspoort no visa

Uiteindelijk heb ik in Kazachstan mijn visa voor Tadzjikistan, Oezbekistan en Iran gekregen. Voor Kirgizië blijk ik geen visum nodig te hebben. Ik heb kunnen regelen dat ik mijn Turkmenistan visum af kan halen bij de grens overgang van Oezbekistan met Turkmenistan. Ook heb ik in Kazachstan afspraken kunnen maken om in Teheran een nieuw paspoort aan te vragen en mijn Azerbeidzjan en Rusland visa bij de ambassades in Teheran af te halen. Ik kan je zeggen dat ik het op een gegeven moment wel helemaal had gehad met ambassadepersoneel en hun procedures. Iedere keer was er wel weer een uitzondering of wijziging in de procedure: had ik overal zwart-wit kopieën van gemaakt, bleken het opeens gekleurde kopieën te moeten zijn. Of de pasfoto bleek opeens niet het juiste formaat te hebben. Of ik moest eerst het visum betalen bij de bank aan de andere kant van de stad. Of dat wat mij gisteren beloofd was, bleek toch vandaag weer onmogelijk. Of ik had niet twee aaneengesloten lege pagina’s meer waardoor ik geen visum kon krijgen. Of ik moest perse online de aanvraag in het Russisch indienen… -en zo kan ik nog wel even doorgaan...-

Mijn reis door Centraal Azië gaat dus door voormalige Sovjetstaten Kazachstan, Kirgizië, Tadzjikistan, Oezbekistan en Turkmenistan. Het uiteenvallen van de Sovjet-Unie is één van de belangrijkste gebeurtenissen uit de geschiedenis van Rusland. Door het verzwakken van de Sovjet Unie begin jaren ’90, aan het einde van de zogenaamde ‘koude oorlog’, grepen de socialistische Sovjetrepublieken deze verzwakking aan om hun onafhankelijkheid uit te roepen. Hiermee verloor Rusland ongeveer één derde van zijn grondgebied. De onderlinge verhoudingen tussen deze landen is verschillend. Bij het passeren van de grensovergangen, waar ik inmiddels ook een boek over kan schrijven, blijkt dit heel duidelijk. Vooral de onderlinge relaties tussen Kirgizië, Tadzjikistan en Oezbekistan zijn ‘zeer gespannen' te noemen. Wanneer ik bij de Oezbekistaanse grens sta, zie ik dat alle mannen hun mobiele telefoons en fotocamera’s voor controle moeten inleveren. Vrouwen hoeven dit kennelijk niet te doen. De douanier bekijkt één voor één alle foto’s en indien hij een ongewenste foto vindt, wordt deze ter plekke gewist. Zo gaat dat dus. –rare jongens, die Oezbekistanen-

Omsk (2)

Maar mijn route begint in Rusland richting Kazachstan. In Rusland ben ik via Novosibirsk naar Omsk gereden. Vanaf Omsk zijn er verschillende wegen richting de grens met Kazachstan. Ik gok er op dat ik via een zuidelijke provinciale weg Kazachstan binnen kan rijden. Mocht dit lukken, dan scheelt me dit de nodige kilometers naar de hoofdstad Astana ten opzichte van de westelijke grensvariant naar Astana. Het is echt Russisch weer; het sneeuwt en door de harde wind stuift de sneeuw over de weg heen. Een prachtig gezicht! De temperaturen liggen rond de twintig graden onder nul, maar door de harde wind gaat de gevoelstemperatuur al snel richting de min dertig graden. Zo had ik me dit deel van Rusland ook echt voorgesteld: guur en koud! Ik neem een kleine gok om voor deze lokale ‘zuidelijke’ oversteek te kiezen. Vandaag verloopt mijn Rusland visum, dus ik moet vandaag Rusland echt verlaten, maar mocht de oversteek hier niet mogelijk zijn, dan heb ik tijd genoeg om terug te rijden en de meer westelijke grensovergang te bereiken. Tenminste… zo leek het op voorhand te kloppen.

Petropavlovsk - Astana (7)Omsk - Petropavlovsk (Kazachstan) (9)Omsk - Petropavlovsk (Kazachstan) (15)

Na 135 kilometer bereik ik de besneeuwde grens met Kazachstan en krijg ik van een militair, die schoorvoetend uit zijn hokje naar me toe stapt, te horen dat toeristen hier niet mogen passeren. Alleen militairen en de lokale bevolking kan hier de grens oversteken. Ik heb dus verkeerd gegokt. Ik informeer voor alle zekerheid, of de 'meer westelijke' grenspassage wel voor toeristen open is. Na zijn bevestiging keer ik snel de auto en vervolg mijn route. Er zit niks anders op, dan eerst 135 kilometer terug te rijden richting Omsk en dan nog een dikke 150 kilometer door te rijden tot aan de grens. Het is nu bijna half twaalf, dus ik schat in, dat ik nog voor vier uur bij de grens kan zijn.

Nadat ik Omsk gepasseerd ben, wordt het weer alsmaar slechter. Op een gegeven moment kan ik door de hevige sneeuwval de weg simpelweg niet meer onderscheiden van het omringende landschap. Het is één witte wereld om me heen. Gelukkig kan ik de wegmarkeringen in de zijbermen nog wel zien; hiertussen zal de hoofdweg zich wel ergens bevinden. Na 40 kilometer wordt opeens aangegeven dat de hoofdweg wegens wegwerkzaamheden is afgesloten. Op verkeersborden wordt in het Russisch aangegeven dat ik via een omleidingroute door de lokale dorpen heen moet rijden om vijftien kilometer verderop weer op de hoofdweg te kunnen komen. Tja, en die dorpen staan dus niet op mijn GPS, sterker nog, er staat geen enkele andere weg meer op de GPS anders dan de hoofdweg, maar die is afgesloten dus welke omleidingroute moet ik nemen? Er rijden hier op dit moment ook geen andere weggebruikers. 'Ik wacht wel even een half uurtje', zeg ik tegen mezelf. 'Er komt vast nog een auto voorbij, dan volg ik die wel', bedenk ik me. Wanneer er na een kwartier inderdaad een auto nadert, stap ik snel uit en vraag de bestuurder of hij de omleidingroute neemt. Hij geeft in het Russisch aan, dat hij naar het eerstvolgende dorp gaat, maar dat hij me de weg vanaf daar zal wijzen. Dit lijkt me een prima voorstel, dus ik volg zijn auto naar het dorp. Hij kent de omgeving op zijn duimpje, want hij stuurt de auto met gemak door het witte landschap. 'Hier moet je niet als onbekende rijden', denk ik nog, 'want waar is hier in godsnaam de weg?'.

Omsk - Petropavlovsk (Kazachstan) (13)Petropavlovsk - Astana (17)

Vanuit het dorp geeft hij me de nodige aanwijzingen en kan ik de route vervolgen. Het lijkt alsof hier onlangs nog auto's hebben gereden en ik kan een duidelijk track volgen. Wanneer ik door het volgende dorp heen rijd, moet ik ergens rechtsaf slaan, maar waar? Als ik nu rechtdoor rijd, kom ik bij het spoor en daar mocht ik niet overheen, zei hij. Ik zet de auto in zijn achteruit en zie aan de rechterkant een weg lopen. Dik besneeuwd, maar het lijkt op een weg. Ik stap uit en check al lopend of dit wel een weg is. Ja, het is verhard en breed genoeg, dus het zal wel zo zijn. Er zijn hier ook geen mensen aan wie ik het kan vragen, dus ik moet het maar proberen. Zo niet, dan zal ik terug moeten rijden... Ik rijd de auto voorzichtig het pad op, maar na een meter of vijftig zakt de gehele linkerkant van de auto volledig weg in de sneeuw. Het voelt alsof de hele auto lijkt te kantelen. Wat blijkt: ik ben in één of andere greppel gereden en wat ik ook probeer, de auto heeft geen grip meer om ‘zelf’ los te komen. Daar sta ik... in the middle of nowhere, geen GPS, in een stevige sneeuwbui, terwijl de tijd op de klok wegtikt omdat mijn visum vandaag verloopt. Ik kan betere scenario’s bedenken op dit moment. Ik pak gelijk mijn schep en probeer de auto zo goed als mogelijk sneeuwvrij te maken, maar vrijkomen gaat me zonder hulp niet lukken. De ‘Magic Mushroom’ hangt bijna onder een hoek van 30 graden, zo diep is de auto weggezakt. Er zit niks anders op dan op zoek te gaan naar hulp.

Ik loop een eind de besneeuwde weg op, omdat ik in de verte een hond hoor blaffen en dat is vaak een teken vanuit 'de bewoonde wereld'. Door de sneeuw heb ik weinig zicht, maar toch zie ik verderop een paar houten huizen staan. Voor mijn gevoel loop ik dwars door een besneeuwd veld van moestuinen heen, langs een spoor. Op goed geluk klop ik op de deur van het eerste huisje. Een vrouw van rond de 40-50 jaar kijkt me verbaasd aan als ze me in de deurpost ziet staan en ik probeer haar duidelijk te maken dat mijn auto vaststaat in de sneeuw. Wanneer achter haar nog een deur open gaat, blijkt dat de hele familie hier woont. Opeens scharrelen er nog eens twee oude mensen om me heen en ik zie een man met een verwilderde bos haar ook tevoorschijn komen. Ik moet perse binnenkomen en er wordt me gelijk een glas wodka ingeschonken. 'Tja, ik kan uit beleefdheid niet weigeren', denk ik hardop, 'én ik heb hun hulp nodig'. Ik geef aan dat de auto verderop in de sneeuw is weggezakt en dat ik vandaag de grens over moet. Nou, dat is een hele klus, want leg dit maar eens uit aan analfabete Russen. In wat voor een wereld leven deze mensen hier? Het is één grote puinzooi in het huisje. Het stinkt er verschrikkelijk en ze wonen er met z'n allen gezellig op een kluitje. Kennelijk zaten ze net te eten, want de man geeft aan dat ik eerst moet gaan zitten en wat moet drinken. Maar daar heb ik nu écht geen tijd voor, dus ik pak een paar Russische roebel die ik hem in zijn handen druk en ik gebaar dat hij maar snel met me mee moet komen. Een goede zet, want hij trekt direct zijn jas aan en samen lopen we naar de auto. We leggen uiteindelijk, na een uurtje ploeteren, een paar afgezaagde boomstammen onder het weggezakte achterwiel en legen een paar emmers zand rond de andere drie wielen. De auto heeft maar een klein beetje grip nodig om zichzelf los te trekken en het lukt ons om de auto uit de greppel te rijden. Dit is natuurlijk een hele opluchting, maar welke weg moet ik nu nemen, vraag ik hem. Hij geeft aan dat ik een afslag te ver ben gereden, dus ik rijd de auto een eind terug en vervolg de tocht door de sneeuw. Gelukkig vind ik nu wel de juiste afslag en een uurtje later rijd ik de snelweg weer op.

Al met al heb ik dik twee uren verloren door dit oponthoud en ben op z'n vroegst vanavond rond zes uur bij de grens. Vaak sluiten de grenzen al rond vijf uur, maar ik heb geluk, want wanneer ik om kwart voor zes de grens bereik, blijkt er een uur tijdsverschil te zijn. Het is dus bijna vijf uur en om kwart over zes rijd ik vervolgens een schemerig Kazachstan binnen. Het op acht na grootste land ter wereld.

Omsk (Rusland) - Petropavlovsk (2)Omsk (Rusland) - Petropavlovsk (4)

Eigenlijk ben ik in Kazachstan om zo snel mogelijk mijn visa in de hoofdstad Astana en Almaty te regelen. De route door Kazachstan is vlak en de wegen zijn verraderlijk, ijzig glad. Ik zie veel ongelukken onderweg gebeuren, af en toe zelfs met fatale afloop. Geen prettig gezicht. Het is algemeen bekend dat Russen hele slechte autorijders zijn en dat is zeker niet gelogen. Overal in de berm staan herdenkingstekens of -stenen van verongelukte weggebruikers. En dat zijn er nogal wat. Er zijn veel politiecontroles en ik word vaak aangehouden. Er wordt me dan wijsgemaakt dat ik óf te snel heb gereden óf dat ik een verkeersovertreding heb begaan. Ze bedenken wel iets! Als antwoord geef ik altijd maar aan, dat ik geen Engels spreek en geen Russisch versta. Dit werkt. Ik ben vooraf al gewaarschuwd en weet dat de Kazachstaanse politie het met name voorzien heeft op buitenlanders. Ze proberen me echt op allerlei manieren een 'boete' te laten betalen, maar wanneer ik ze in het Nederlands duidelijk maak dat ik ze niet begrijp, druipen ze, terwijl ze in de ijzige kou staan, snel af. –rare jongens, die Kazachstanen-

Astana blijkt een verrassend moderne stad te zijn. Pas sinds 1994 is het de nieuwe hoofdstad van Kazachstan. Er zijn destijds heel veel nieuwe bouwprojecten opgestart waarmee Astana niet alleen het centrum van Kazachstan, maar ook het centrum van heel Centraal Azië wil zijn.

Astana (4)Astana (6)Astana - karagandy (2)Astana - karagandy

In Almaty, voorheen ook wel Alma-Ata genoemd, liggen prachtige parken en staan mooie kathedralen, maar het is vooral bekend vanwege de hooggelegen ijsbaan en het Chimbulak Ski Resort. De verleiding is heel groot om niet even op de latten te gaan staan...

Almaty (8)Almaty (9)Almaty (13)Almaty (22)

Nadat ik alle benodigde visa heb geregeld en afspraken zijn vastgelegd, vertrek ik 8 februari naar Kirgizië. Zo gemakkelijk als ik Kazachstan binnen kwam, zo moeizaam gaat de exit. Waarom? Ik had me binnen vijf dagen na binnenkomst in Kazachstan moeten laten registreren bij een immigratiekantoor. ‘And you did not do that, so you have a big problem mister’, kreeg ik van de douanier te horen die mijn paspoort daarom niet wilde stempelen. Ik ben daarna in de militaire molen terecht gekomen en ik heb zeven uren geduld moeten hebben om uiteindelijk de exitstempel af te kopen voor $ 130,-. Voor het eerst deze reis heb ik op het punt gestaan om het spreekwoordelijke bijltje er bij neer te gooien. Ik stond machteloos in een omgeving waar het militaire regime het gezag voert. Er moest een zes pagina’s tellend document in het Russisch opgesteld worden waarom ik mij, bij binnenkomst, niet geregistreerd had. Ik had daarvoor een hele simpele reden, namelijk: er is niemand geweest die me verteld heeft, dat ik mij bij binnenkomst in het land had moeten registreren’. En ja, het staat inderdaad in het Russisch op de achterkant van het formuliertje, maar ik kan geen Russisch lezen. Had ik het geweten, dan was het een kleine moeite geweest en was het geregeld geweest. Dit is ook mijn uitleg, maar de militairen zijn meer geïnteresseerd in de buitenlandse stempels in mijn paspoort, dan in het geven van de immigratiestempel. Mijn geduld wordt te zwaar beproefd, als ik zie, dat het document ook nog door een een analfabeet met twee typende wijsvingers opgesteld wordt... Ik heb tot 10 uur ’s avonds bij de immigratiedienst gezeten! Op een gegeven moment heb ik zelf mijn naam en adresgegevens ingevoerd, want de typende analfabeet begrijpt er helemaal niets van. Zelfs het papier pak ik zelf uit de printer, want 'de heren’ hebben alle tijd van de wereld. Op zo'n moment merk ik, dat ik kansloos ben in deze maatschappij, binnen dit regime. Er wordt geen woord Engels gesproken en ik heb niets in te brengen. In plaats van begripvol of coulant zijn, grijpen ze iedere gelegenheid aan om te straffen. Het woord ‘straf‘ blijkt in Kazachstan dezelfde betekenis te hebben als in het Nederlands. Op een gegeven moment roep ik daarom steeds: 'Ok, prima, geef me maar straf. Ik betaal, als jullie mij die stempel maar geven!'. Terwijl de moed me in mijn schoenen zakt, krijg ik als klap op de vuurpijl ook nog even te horen, dat ik het zes pagina's tellende document niet mag ondertekenen omdat het in het Russisch opgesteld is. Het moet eerst vertaald worden in het Engels, zodat ik weet wat ik onderteken, maar... deze vertaling kan pas na het weekend worden opgesteld. Op dit moment heb ik ze even haarfijn uitgelegd, dat die handtekening nu toch echt wel gezet gaat worden en dat het me een worst is, wat er staat: dit document wordt onvertaald door mij ondertekend, en wel nu! Wegwezen hier! Wanneer ik eindelijk de handtekening heb gezet, word ik naar een soort van bankautomaat gebracht waar ik ‘de straf’ elektronisch moet betalen. Nu blijkt deze ook nog eens buiten bedrijf te zijn en moet ik het bij een ander immigratiekantoor, vijftien kilometer verderop, alsnog gaan betalen. Om half elf rijd ik deze zaterdagavond dan eindelijk Kazachstan uit en meld ik me bij de Kirgizische douane. ‘Welcome to Kyrgyzstan’ krijg ik te horen. Ik moet even een knop omzetten, want ik voel me écht gesloopt. Om half één 's nachts rijd ik Bisjkek binnen. Gelukkig heb ik gisteren via booking.com al een overnachtingsplek gereserveerd. Ik voel me gebroken…

Het kost me drie dagen om me weer reislustig te voelen. Ik heb al een paar keer gezegd dat een dag reizen zwaarder is dan een dag werken, maar dit geldt ook vooral als het even niet zo voorspoedig gaat als je zou willen. Natuurlijk doen er zich altijd onverwachte situaties voor en daar moet je mee om kunnen gaan. Ik heb samen met Margrethe al veel tenenkrommende en tergende grenstaferelen meegemaakt, zoals toen bij de grens van Cambodja naar Vietnam, toen we bijna Vietnam binnen waren met de auto, maar het in de laatste minuut werd tegengehouden. Meestal is het prima te handelen, maar de situatie bij de grens van Kazachstan naar Kirgizië was waarschijnlijk 'even de druppel die de emmer deed overlopen'. Maar ook hier geldt... na regen komt zonneschijn, want terwijl ik een paar dagen in Bisjkek aan het bijtanken ben, ontmoet ik in het guesthouse, de Rus Alexander Trushnikov. Hij komt enthousiast naar me toe omdat hij de Nissan op de oprit zag staan. Toen ik gisteravond laat aankwam, heb ik mijn auto geparkeerd achter een Landrover Defender. Deze blijkt van Alex te zijn. Ik herkende de offroad stickers op zijn auto en wederom blijkt maar weer eens 'dat toeval niet bestaat'. Alex blijkt namelijk aan dezelfde tocht te hebben deelgenomen als Woon, de bandenspecialist die we in Maleisië hebben ontmoet. Ze hebben samen in 2008 de rally gereden van Londen naar Kuala Lumpur. Alex heeft voor deze trip alle routes vanuit Europa naar Azië uitgezet. Hij is in Rusland de kenner op het gebied van offroad tracks. Hij heeft al meer dan vier miljoen kilometer offroad gereden. Dit is toch fantastisch! Alex blijkt bevriend te zijn met Paul. Ja, inderdaad, Paul is degene die in Beijing voor mij de China-permits heeft geregeld, terwijl mijn gids Andy, die gedurende mijn China-rit bij me in de auto heeft gezeten, weer voor Paul werkt. -En of de wereld klein is!-

Met Alex bespreek ik vooral mijn route die ik de komende week over het Pamir gebergte in Kirgizië en Tadzjikistan wil gaan rijden. Het Pamir is net als de Himalaya; een schitterende bergketen met enkele 7.000-ers. Alex vertelt me werkelijk alles wat hij weet om zo goed mogelijk op deze tocht voorbereid te zijn. Fantastisch! Ik krijg via e-mail profielen van de bergen en alle routes in coördinaten. Hij kent overal langs deze route contactpersonen die ik kan bellen in noodsituaties en ik krijg een lijst met adressen en telefoonnummers van hem mee. Zelfs twee flessen Chinese zuurstof mogen niet ontbreken als ik veilig de hoogste passen wil passeren.

BiskekBiskek - Toktogul

Met z'n tweeën rijden we in Bisjkek naar ARB, de tegenhanger van het Australische Ironman, waar ik zeer enthousiast ontvangen wordt door Dmitry, de eigenaar van het bedrijf. Hij wil alles van mijn reis weten en we bespreken de vele offroad routes die hier in de omgeving te rijden zijn. Ik ben al een tijdje op zoek naar sneeuwkettingen, maar de afmetingen die ik nodig heb, zijn in dit deel van Azië niet te krijgen. Met behulp van Alex kom ik in contact met Dimitri, een ijzerspecialist, die speciaal voor mij binnen een dag twee sneeuwkettingen op maat maakt. Het liefst was Alex met me mee gereden over het Pamir heen, maar helaas is dit vanwege omstandigheden niet mogelijk. Alex moet vroegtijdig terug naar Moskou. Bij het afscheid hebben we afgesproken dat we elkaar in Moskou, halverwege april, weer zullen ontmoeten.

De weersomstandigheden zijn voortreffelijk gedurende mijn tocht over het Pamir. Ik rijd weer over één van de wegen van de legendarische zijderoute. Het scherpe zonlicht en een strakblauwe lucht maken het een onvergetelijke tocht. Alle passen en wegen door het Pamir zijn ‘open’. Dit is absoluut niet vanzelfsprekend en ik heb in mijn planning rekening gehouden met drie dagen wachttijd. Zeker in deze tijd van het jaar kunnen passen en wegen binnen een dag gesloten worden vanwege de hevige sneeuwval. Bij controle door de ‘berg-politie' wordt nog specifiek gekeken of ik wel sneeuwkettingen bij me heb. Zo niet, dan mag ik de pas niet oversteken.

Khorog - Kalaikhum (13)Murghab - Khorog (9)SaryTash (Kirgizië) - Murghab (2)SaryTash (Kirgizië) - Murghab (8)

Per dag lukt het me gemiddeld zo’n 250 kilometer af te leggen. De wegen in de bergen zijn erg slecht, maar maken het daarom een bizarre, maar onvoorstelbaar prachtige tocht. Ik heb het gevoel alsof ik alleen op de wereld ben. Ik kom tijdens de eerste dagen van mijn route geen enkele auto of wie dan ook tegen. Ik overnacht in de dorpen in homestays, bij mensen thuis, want er is verder helemaal niets. Ook al spreken we elkaars taal niet, de gastvrijheid blijft groot. Er worden een paar dikke kleden op de grond gelegd en dat is mijn bed.

Osh - SaryTash (13)Osh - SaryTash (15)Osh - SaryTash (16)Khorog - Kalaikhum (6)

Of ik tref iemand op straat die me spontaan uitnodigt om die nacht zijn gast te zijn en me een warme maaltijd aanbiedt. ’s Ochtends ontbijt ik vaak met de hele familie en krijg ik een zak vers geplukte appels voor onderweg mee. Het enige dat ik deze week wel mis, is een warme douche. Ik heb het gevoel dat de lokale bewoners zich weken niet wassen of douchen. Ze slapen en werken in dezelfde kleding. -rare jongens die Kirgiziërs en Tadzjikistanen-. Iedere ochtend parkeer ik de auto ergens in de bergen om me vervolgens bij temperaturen van meer dan tien graden onder nul buiten te wassen. Het is dan qua temperatuur wellicht afzien, maar de uitzichten zijn geweldig!

Zowel Kirgizië, als Tadzjikistan hebben me enorm verrast. Wat een geweldig mooie landen zijn dit. De mensen zijn hartelijk en het land is ongekend bijzonder. Ik rijd honderden kilometers langs de besneeuwde grens met Afghanistan en moet af en toe zelf de weg vrij maken om verder te kunnen. Vooral 'onlangs gevallen' rotsblokken blokkeren vaak de enige weg van oost naar west. Soms ontstaan er gevaarlijke situaties, omdat de weg weggeslagen is door vallende rotsblokken.

Khorog - Kalaikhum (19)Khorog - Kalaikhum (12)SaryTash (Kirgizië) - Murghab (23)Kalaikhum - Kulob (15)

Via Tadzjikistan rijd ik 20 februari Oezbekistan binnen. Ik wil in Oezbekistan vooral de, aan de zijderoute liggende, karavaansteden Samarqand, Buxoro en Xiva bezoeken. Iedere stad heeft historische gebouwen of een historisch centrum en wanneer ik er doorheen loop, is het net alsof ik terugga in die tijd.

Samarqand (10)Buxoro (3)Xiva - Nukus (7)Xiva - Nukus

Op de zwarte markt op een bazaar wissel ik mijn dollars in voor Oezbeekse Sum en met een plastic tas vol biljetten reis ik verder. Ze gebruiken hier in Oezbekistan hoofdzakelijk de biljetten van 1.000 Sum, dus wanneer ik 200 dollar in een koffieshop omwissel, heb ik een stapel van 575 briefjes van 1.000 Sum in m'n hand.

Samarqand (22)Kalaikhum - Kulob (19)Kalaikhum - Kulob (24)Kalaikhum - Kulob (21)

Vanaf Buxoro is het nog een dikke 850 kilometer naar de grens met Turkmenistan. Ik heb 26 februari een afspraak met een Turkmeense gids; Turkmenistan hanteert net als China het beleid dat buitenlanders verplicht met een gids door Turkmenistan moeten rijden. Ik heb afgesproken dat ik mijn Turkmenistan visum bij de grens kan krijgen en dat de gids drie dagen met me meereist richting Iran.

Buxoro - Xiva (2)Buxoro - Xiva (6)Xiva - Nukus (27)

Wanneer ik in Buxoro de tank volgooi, ga ik er vanuit dat ik onderweg tot aan de grens met Turkmenistan nog wel een keer kan tanken. Het is geweldig om te zien hoe de auto's in lange rijen staan te wachten voor brandstof. Het is vooral gas (methaan) waar de auto's in Oezbekistan op rijden. Rondom de tankstations hangt daardoor een penetrante gaslucht en het is er een drukte van jewelste. Overal in Azië heb ik tot nu toe benzine kunnen tanken, maar in Oezbekistan is benzine zeer schaars, zeker buiten de grote steden. Met twee volle tanks én twee gevulde jerrycans heb ik voldoende bij me om tot een volgend tankstation te rijden, maar hoe meer ik naar het westen rijd, hoe schaarser het wordt. Ik kom voldoende tankstations tegen, maar ik krijg te horen dat de meeste pompen al jaren niet meer in bedrijf zijn. Waarschijnlijk kan ik onderweg nog wel ergens benzine kopen mocht het nodig zijn, in plastic flessen. De prijs van een liter benzine in een plastic fles ligt al gauw drie tot vier keer hoger, dan diezelfde benzine aan de pomp, maar als het moet, dan moet het. Wanneer ik, nadat ik de jerrycans inmiddels ook al geleegd heb en geen benzine-verkopers meer aantref langs de weg en het lampje van de benzinemeter zie op lichten, begint het toch wel spannend te worden. De afstand tot de grens is nog zeker 30 kilometer en een eerste tankstation in Turkmenistan is op de kaart nog zeker 25 kilometer verder rijden. Voor mijn gevoel zit er nog voor een dikke 65 kilometer benzine in de tank, dus alternatieve omrijd-routes met het risico geen benzine te vinden zijn dus geen optie. Ik besluit naar de grens door te rijden en daar een overnachtingsplek te zoeken, zodat ik de volgende ochtend de kortste route naar het eerstvolgende tankstation in Turkmenistan kan rijden.

Als ik bij de grens aankom, blijkt het niets meer, dan een grenspassage zonder overnachtingsmogelijkheden. Een paar kilometer terug heb ik nog wel twee huisjes gezien waar ik misschien zou kunnen overnachten, maar ik vraag eerst de douaniers of zij een plekje hebben. Het koelt 's nachts nog steeds behoorlijk af en in de tent slapen is daarom geen luxe. Zij vertellen mij, dat ik het een paar kilometer terug moet proberen, met andere woorden: er is geen plek bij de douane. Tja, ik kan wel weer 5 of 6 kilometer terug rijden, maar dan moet ik morgen ook weer dezelfde afstand naar de grens terug rijden en daar heb ik gewoon de brandstof niet meer voor. 'Ik heb geen keus, ik moet maar in de auto slapen', zeg ik tegen mezelf en ik parkeer de auto op een locatie 'met de kont in de wind' net buiten de grenspassage. De weersverwachting voor de komende nacht is -17 graden en met de harde wind geeft de weerapp aan dat de gevoelstemperatuur meer dan -27 graden wordt. Dit belooft wat! Normaliter had ik in deze omstandigheden de motor laten lopen en de kachel aangezet, maar ook dat kan dus niet vanwege te weinig brandstof. Warmte is de enige remedie om de nacht slapend door te komen. Ik pak eerst mezelf goed in, schuif twee slaapzakken in elkaar, daar overheen een dekbed en als laatste leg ik m'n winterjas omgekeerd over mijn bovenlijf met de capuchon over mijn gezicht. De rugleuning van de stoel een klein beetje achterover, voor zover het kan, en nu maar hopen dat ik de warmte vast kan houden. Wanneer ik tot mijn verbazing de volgende ochtend pas om kwart over zes wakker word, zit het ijs aan de binnenkant van de ramen. Het is vannacht dus écht koud geweest, maar ik heb het in ieder geval warm kunnen houden en ondanks de lig-zithouding in de autostoel heb ik prima geslapen.

Nadat ik de gids heb opgepikt, rijden we richting de eerste tankmogelijkheid in Turkmenistan. De gids is er niet helemaal gerust op, want hij vertelt me dat in de winter de tankstations in dit deel van Turkmenistan vaak geen elektriciteit hebben en daardoor dus geen benzine kunnen leveren. Mocht dat nu het geval zijn dan... ja, dan lost dat zich waarschijnlijk ook wel weer op, maar prettig is anders. Gelukkig rijden we nog steeds wanneer we het dorp na 22 kilometer naderen. Het tankstation is aan de andere kant van het dorp en als we auto's bij de pomp zien staan, voelt dat als een hele geruststelling, kan ik je verzekeren. Ik durf bijna niet eens meer een bocht te nemen, want ik ben bang dat daarmee alle benzine naar één punt toe gaat en de motor afslaat. Wanneer we aansluiten in de rij en ik de auto de laatste keer moet starten om bij de pomp te komen, begint te motor te pruttelen en slaat af. We staan twee meter voor de pomp en er zit geen druppel benzine meer in. Je moet alles een keer meemaken, zal ik maar zeggen... Maar als ik even later twee volle tanken en twee gevulde jerrycans (in totaal 170 liter) moet afrekenen, hoef ik slechts € 29,- te betalen. Benzine kost hier in Turkmenistan 18 eurocent per liter. Geweldig!

Ik blijf 'maar' twee dagen in Turkmenistan, omdat ik over een paar dagen perse in Teheran moet zijn vanwege mijn aanvraag voor een tweede paspoort. De route in Turkmenistan gaat dwars door de Karakum woestijn en ik vind het schitterend. Ik wilde hier heel graag doorheen rijden, omdat zich hier de poort van de hel bevindt.

In 1971 vonden geologen een ondergrondse grot gevuld met aardgas. De grond onder de boortoren stortte in, waardoor een groot gat met een diameter van ongeveer 70 meter ontstond. Feitelijk wist men destijds niet wat de beste oplossing was om de ontlading van giftig gas te voorkomen, dus werd besloten het gas in brand te steken. Ze hoopten dat het vuur na een paar dagen, weken of maanden uit zou gaan, maar tot op de dag van vandaag brandt het nog steeds. De krater van Derweze, ook wel de poort naar de hel genoemd, is dus een ingestort aardgasveld midden in de woestijn.

Darvaza - Asgabat (3)Darvaza - Asgabat (5)Nukus (Oezbekistan) - Darvaza (6)Nukus (Oezbekistan) - Darvaza (4)

We komen laat in de avond aan bij de krater en het is magisch om dit spektakel in de nacht te zien. Echt heel bijzonder. De geur van vuur en zwavel is op afstand goed merkbaar en het is heel onwerkelijk wat je ziet. Het lag in de bedoeling, om in de tent bij de krater te overnachten, maar omdat het wederom behoorlijk afkoelt, gaan we op zoek naar een 'warme' slaapplaats. In een dorpje verderop vinden we een homestay waar we warm eten krijgen en waar een paar dikke kleden op de grond liggen om op te kunnen slapen. Prima! De volgende ochtend rijden we opnieuw naar de krater om het spektakel bij daglicht te aanschouwen en uiteraard neem ik ook een plastic zakje met zand mee uit deze woestijn.

Darvaza - AsgabatDarvaza - Asgabat (2)

Via Asjchabad rijd ik 28 februari Iran binnen. Zo koud als het in de Karakum woestijn in Turkmenistan was, zo aangenaam zijn opeens de temperaturen in Iran. Het is dik boven de 15 graden en dat voelt alvast als een heel warm welkom in deze Perzische wereld.

Foto’s

16 Reacties

  1. Sjoukje en de rest van de bende:
    12 maart 2014
    Wow! Elke keer lees ik je verhalen in een ruk uit, fantastisch geschreven om blij van te worden! Wat een ervaring om al deze bijzondere plekken op onze wereld te mogen zien! Geniet er van! Groetjes
  2. Ingrid:
    12 maart 2014
    Weer met veel bewondering je reisverhaal gelezen. Ongelofelijk zo bijzonder allemaal!
    Ben eerlijk gezegd wel blij dat je niet naar Afghanistan bent gegaan. Al die rare dingen die daar gebeuren, moet er niet aan denken.
    Lieve groetjes van mij en een kusje van Mirthe
  3. Janine:
    12 maart 2014
    Ik zit heerlijk in de zo'n jouw verhaal te lezen. Echt fantastisch wat jij allemaal beleeft en aantreft. Verschillende landen, verschillende mensen, regels en ga zo maar door. Wel mooi dat de wodka nog steeds erg in trek is. Stel je toch eens voor dat ze daar ook roosvicee hebben. Krijg je ook een kusje als het even tegen zit. Altijd fijn als er dan al meer dan een week is verstreken na de laatste douchebeurt. Iets zegt mij dat jij dat niet trekt.
    Blijf genieten, op tijd tanken en drive safe!
    Groeten uit Gieten
  4. Margaretha:
    12 maart 2014
    Je hebt een gave gemist: je had schrijver moeten worden.
    Wat niet is kan nog komen. Jij, Margrethe ook touwens, hebt de gave om iemand mee te trekken in je verhaal. Net alsof ik het zelf ook een beetje mee mag beleven.
    groet, Margaretha
  5. Gepke Laverman:
    12 maart 2014
    Wat een reis Martin, wat een reis!!
    Wat een sterk karakter om dit te kunnen "handelen" en te doorstaan en vertrouwen in jezelf en je doel te houden.
    We pray: "Keep him safe".
    Mem.
  6. G&E:
    12 maart 2014
    Ja Martin weer met de lippen aan geplakt Macbook.
    Waren de foto's al geweldig met dit verhaal erbij komt het bij ons weer echt tot leven.
    Echt schitterend zoals je weer schrijft.
    De voor vele onverklaarbare band die je als " reizigers" wordt voor ons bij het lezen van dit verhaal nog meer aangehaald.
    En nu inmiddels in onze " grote favoriet" Iran voor vele de grote " slechte" voor ons en zeker weten ook straks waarschijnlijk ook de " allerbeste" .
    Martin geniet, geniet van dit schitterende land met zijn prachtige landschappen en steden maar bovenal geniet en laad je omarmen door zijn geweldige bevolking.
    Van de metropool Teheran tot het schitterende eeuwenoude Yazd.
    Isfahan met zijn geweldige pleinen, bruggen en moskeeen tot de stad van de eeuwige lente Shiraz.
    Iran een land dmet zijn geweldige mensen.
    Iran zal j straks heel diep in je geheugen en je hart zitten.
    Iran je zal het nooit vergeten.

    Martin take care xxxxxx
  7. Sieneke:
    14 maart 2014
    't ja Martin, dat zijn weer hele andere procedures dan DCA, haha, maar wat een gedoe met die visa. En wat een spanning en kou, brrrrr ik bibber er van achter de computer in mijn warm kantoor. Daartegenover staat wat een fantastische landschappen krijg je te zien en boeiende en gastvrije menen ontmoet je. Leuk zoals je ons meeneemt op je reis, take care en geniet er nog van!
  8. G&E:
    19 maart 2014
    Hey globetrotter,

    hopelijk hebben we niet te veel gezegd en is Iran precies wat je niet verwacht had.
    Hectisch Teheran, Isfahan, Shiraz de eeuwige lente, Persepolis en nog veel meer.
    Iran het land van de onmetelijke gastvrijheid.
    Super leuk om te zien dat je een groot deel " onze" route volgt.
    We hopen dat je het vanuit je 4x4 net zo veel geniet als wij gedaan hebben met het zadel tussen onze benen.
    Nou Martin op naar het Noorden.
    Via het land van Poetin naar het hoge noorden waar je binnenkort je geweldige maatje weer zal ontmoeten.
    Martin take care.

    Liefs G&E xxxxx
  9. Berto:
    22 maart 2014
    Leuk verhaal weer. Heb intussen wat verschillende contacten geraadpleegd. Een blog in een magazine behoort inmiddels tot de mogelijkheden.
    Veel plezier nog en tot de volgende keer!
    Greetings from us @ 41
  10. G&E:
    31 maart 2014
    Hey kanjer,

    geweldig genoten van de foto's.
    M.n. Iran onze favoriet we hopen dat je net zo genoten hebt als wij.
    Als we de foto's zien is het zo herkenbaar we krijgen weer weemoed naar dit schitterende land.
    Martin we hopen dat je ook net zo genoten hebt als wij.
    Als we dat heerlijke brood zien loopt het water ons in de mond.
    We zien dat je niet naar Saudi geweest bent om terug te gaan naar " je verleden".
    Nou Martin als ik iemand de groeten moet doen laat je het maar weten.
    A.s. zit ik in Jubail maar ja niet voor de fun maar voor, ja Martin je leest het goed.
    Voor werk.
    Van de rust op de langzame fiets weer in de rollercoaster die het westen heet.
    Maar ja het hoort er bij.
    Martin take care tot in mei in het mooie Friese land dan drinken we er met z.n vieren een paar op een ervaring om nooit te vergeten.

    Liefs G&E xxxxx
  11. G&E:
    15 april 2014
    Hey Martin,

    de stad van de Tsaar Sint Petersburg.
    Nog een paar km en dan ben je eindelijk weg uit die gevaarlijke landen.
    Ja wie zal dat niet denken.
    Vanuit Down - Under via Zuid Oost Azië , India door de Himalaya, China de STAN en dan het levensgevaarlijke Iran, Koerdistan en dan het nu nog even in het land van Poetin.
    Ja het reizen door veel schurken staten hoe gevaarlijk was het nu eigenlijk.
    Waren de bewoners allemaal boeven, terroristen, moordenaars of ????
    Waren het misschien gewoon mensen, mensen van vlees en bloed, mensen wit, geel bruin of welke kleur dan ook.
    Hindoes, Moslims, Boeddhistisch ja welk geloof niet je bent ze allemaal tegengekomen.
    Vaak mensen gevangen in het systeem van hun regeringen autocratisch bot, ja soms vaak zelf onbeschoft en onuitstaanbaar.
    Maar in verreweg de meeste gevallen vriendelijk, gastvrij en
    bovenal goudeerlijk en behulpzaam.
    Ondanks vaak hun armoede en basic bestaan toch gul en goedgeefs.
    Vriendelijk, gastvrij, gul en goedgeefs.
    Eigenschappen die in onze westerse , rijke en overdadige maatschappij " bijna" niet meer te vinden zijn.
    Martin je zal voor je vertrek ook als ons ervaren hebben dat het geld, de rijkdom en welvaart deze dingen nagenoeg uit onze maatschappij verdrongen hebben.
    En nu na 100.000 + km in je Nissan de wereld doorkruist te hebben weet je ook Martin alles wat wij denken te weten van al deze mensen vaak gebaseerd is wat de media ons wil doen laten geloven.
    Maar hoe deze mensen echt zijn dat weten Margrethe en jij nu.
    Ja Martin Sint Petersburg de stad van Karel de Grote, het Hermitage de Tsaar.
    Nog even en dan in het hoge noorden waar over enkele dagen je maatje weer bij je aan boord komt om samen de " laatste" km huiswaarts te maken.
    Thuis zal je pas echt gaan erveren hoe onwerkelijk het is wat jij (jullie) gedaan hebben.
    Je droom achterna gegaan.
    Het " zekere" voor het onzekere.
    Beslis zelf maar wat is beter????

    Martin take care en tot ziens.

    Liefs G&E xxxxx
  12. Gepke Laverman:
    20 april 2014
    Dag Martin,

    Goede Paasdagen op de noordkaap met het zo bijzonder Noorderlicht.

    Lieve groet mem.
  13. G&E:
    27 april 2014
    Hey kanjer,

    de Noordkaap al weer achter je nu Tromso.
    Nog een "kleine" 3000K voordat je weer in terug bent in Lemmer waar het allemaal begon of was het echt (020).
    17 Oktober 2012 take Schiphol Airport of richting Singapore.
    Nu ruim 11/2 jaar en heel veel km, landen, ambassades, avonturen, voorspoed en tegenslag en bovenal onvergetelijke ervaringen later, lonkt het Friese land weer (of toch nog niet).
    Martin we weten zeker dat je thuiskomst net (of nog emotioneler) zal zijn als jullie vertrek.
    Geniet nog van het schitterende Noorwegen en kijk uit naar het weerzien naar je maatje.
    Iets later dan gepland maar zeker net zo mooi.

    Martin take care drive safe see you within weeks.

    Lots of Love G&E xxx
  14. Avion:
    8 mei 2014
    Één ding is zeker: na deze reis zal je niet meer dezelfde Martin (en Margrethe) zijn als voor de reis. Niet alleen reislust heb je nodig, ten eerste ook volharding, goed kunnen communiceren, moed en er van uit gaan dat bij knelpunten en problemen alles goed komt en je dan niet uit het veld laten slaan. Daar is een woord voor waar ik effe niet op komen kan. Wellicht is dat ingesleten, door alle problemen en probleemgevende mensen. Als ik lees dat je zelf je naam invoert en de printjes zelf van de printer haalt, gniffel ik en zo wordt door alles wat je meegemaakt hebt en aanvoelt dat je mensen soms zo moet "handelen". Ook het gele velletje plakken in je paspoort getuigt daar van. Mensen gaan daar vaak in mee als je zelf doet alsof het heel gewoon is. En dat is het dan ook! Ook eerder tijdens deze monstertocht liet je zien dat je zo in elkaar zit. Je laat je op de goede momenten niet met een kluitje in het riet sturen. Bij de grens Cambodja werkte het helaas niet. Plezier staat boven alles tijdens deze reis, dat is duidelijk. Margrethe voegt zich in de komende dagen weer bij je. Fijn! Samen verder reizen, heel veel plezier samen, een goede laatste trip toegewenst.
  15. Tim Ynge en Maarten:
    19 mei 2014
    Lieve ome Marin en Margrethe,

    Our last but not least berichtje op de reislogger, voorlopig, want niemand weet wat de toekomst brengt. We zijn wel erg blij dat ome Martin (en Margrethe) terugkomen naar Nederland. Geen gesprekken meer door een raampje, maar weer samen achter hetzelfde raam. We zien erg uit naar vrijdag, want een knuffel per 1,5 jaar is toch wat te weinig. Nog een paar veilige kilometers toegewenst.

    Dikke kus van Tim, Ynge en Maarten
  16. Gepke Laverman:
    23 mei 2014
    WELCOME HOME!!!!!!!!!

    Mem
    Tjerk en Ineke,
    Tim, Ynge, Maarten
    Aad Paul en Maud,
    Daan, Joost