Op route door Mongolië en Siberisch Rusland

Dag 433 tm 448: vrijdag 3 januari tm zaterdag 18 januari 2014

Eindelijk ben ik China uitgereden. Het klinkt misschien raar, maar ondanks dat ik door een mooi en historisch China gereden heb, ben ik eigenlijk ontzettend blij dat ik China weer uit rijd. Mijn uitgangspunt is, dat ik altijd in een reisverslag datgene wil schrijven wat ik heb meegemaakt of heb gevoeld tijdens mijn reis. Dit zijn zowel de leuke als de minder leuke gebeurtenissen; ik wil een verhaal schrijven en de daarbij behorende foto’s plakken. De foto’s zijn momentopnamen, maar vertellen de lezers verder niets. Ik krijg ook vaak na publicatie van een reisverhaal via enthousiaste reacties, e-mail of smsjes te horen, dat de lezer zich opeens het verhaal bij de foto’s kan voorstellen. Maar als je zo reist zoals ik dat momenteel doe, lukt het me gewoon niet altijd om de foto en zijn verhaal op papier te zetten. Hoe ik ook probeer om de lezer zo veel als mogelijk het gevoel te geven van een bepaalde situatie, er blijven toch momenten die simpelweg niet te beschrijven zijn. Juist op zulke momenten voel ik me onvoorstelbaar bevoorrecht, want dat geeft ook gelijk goed weer dat reizen zo uniek en avontuurlijk is!

Maar goed, ik rij dus net China uit! Eerlijk? Nee, daar zal ik niet snel weer naar terugkeren. Het is net als met India: je houdt er van of je haat het! Laat ik het zo zeggen; Welcome to Mongolia!

Geen gezeur bij de grensovergang, gewoon een stempel in mijn paspoort én in het autocarnet en dus ben ik in Mongolië. Het land van de nomaden, haar immense Gobi-woestijn en Dzjengis Khan, de universeel heerser van Mongolië. Met een immens leger bezette hij een gigantisch groot deel van Azië en China. Wanneer we op route door Mongolië rijden, merken we overal hoe deze krijgsheer nog steeds vereerd wordt door zijn volk. Zijn mausoleum bevindt zich in Dongsheng in China, maar het is vrijwel zeker dat hij daar niet begraven is. Er wordt verteld, dat zijn graf in de Hentibergen bij Ulaanbaator ligt. En er is zoveel meer onzekerheid over deze held, want niemand weet hoe hij er nu eigenlijk echt uit zag. Zijn beeltenissen op schilderijen en zijn beelden zijn bedacht, want er is destijds nooit een portret van hem gemaakt.

Eenmaal in Mongolië is het precies zoals ik me had voorgesteld. Ik heb overnacht in het grensplaatsje Zamyn-Uud en ben onderweg naar Ulaanbaatar, de hoofdstad. Overmorgen landt Aad Paul hier al vroeg en ik heb nog 650 kilometer voor de boeg. Ook nu volgt er zo’n moment waar ik het eerder over had, dat iets dus niet te beschrijven is. Net zoals toen in de Himalaya, zo ervaar ik het nu als ik de auto ergens stil zet midden in de Gobi-woestijn. Bij een temperatuur van meer dan  -25 graden kijk ik een eindeloos lijkende rotsachtige zandvlakte in. Geen dorpen, geen steden, geen mensen, geen wegen, geen verkeer, helemaal niks, zelfs geen zuchtje wind ...  maar alleen ‘de stilte’. Ik stap uit en zie heel in de verte wilde paarden lopen en kamelen door de woestijn trekken. Waanzinnig!

Ik heb nog geen Mongools 3G-kaartje en daardoor geen actieve GPS. Door de woestijn lopen enkel de tracks of zandpaden van wat min of meer de meest bereden routes lijken. Op een gegeven moment zijn er wel vijftien tracks die allemaal een richting op gaan. Eigenlijk zou ik nu een keuze moeten maken, maar daar maak ik me niet druk om. Vaak komen tracks verderop wel weer bij elkaar en mocht ik me toch verrijden, dan rijd ik gewoon op het kompas noord-noordwest. Ik heb voldoende brandstof aan boord, goede muziek en mocht ik alsnog pech krijgen… Ach, dat lost zich op zo’n moment , zoals altijd, ook wel weer op. Op zo’n moment zal ik op zoek moeten naar de nomaden die hier op deze vlaktes ‘ergens’ in hun Joerten of Gers leven. Maar voor nu ... zijn de Nissan en zijn berijder wederom helemaal in hun element!

De Gobi-woestijn in het noorden van China en het zuiden van Mongolië, is de grootste woestijn van Azië en de op vier na grootste woestijn ter wereld. De afmetingen van de Gobi zijn maar liefst 800 bij 1600 kilometer. Net zoals de bergen oefenen ook woestijnen een grote aantrekkingskracht op me uit. Ik heb dan ook de gekke eigenschap om vanuit iedere grote woestijn een handjevol zand mee te nemen. Had dit met sneeuw gekund dan had ik dat ook gedaan. Meestal doe ik dit zand in een plastic zakje en omwikkel het stevig met duct-tape waardoor het net een verdacht pakketje lijkt. Ik stop daarom het zand voor alle zekerheid ver weg uit het zicht van de douaniers, zodra ik een grensovergang passeer.

Na zo’n 200 kilometer door de Gobi te hebben gereden, worden opeens de tracks minder. Ik zie wel nog wel een aantal zandpaden links of rechts van me, maar die eindigen allemaal bij bewoonde Joerten. ‘Dan maar op het kompas rijden’, denk ik bij mezelf, maar wanneer ik opeens een auto op volle snelheid een paar honderd meter verderop door de woestijn heen zie scheuren, sta ik toch even verbaasd te kijken. ‘Hoe kan die nou zo snel hier doorheen crossen?’, vraag ik me af. Ik rijd langzaam in de richting van de inmiddels alweer verdwenen auto en schiet vol in de lach. Zie ik dat nu goed? Op nog geen tien meter ligt een spiksplinternieuwe tweebaans asfaltweg! Dit meen je niet! Poeffff ... daar gaat mijn woestijngevoel, maar tegelijkertijd ben ik toch ook erg blij nu ik deze weg tegenkom, want ik ben de afgelopen vier uren slechts 200 kilometer opgeschoten. Om vandaag Ulaanbaatar te kunnen bereiken, heb ik wel wat meer snelheid nodig voor de nog 450 af te leggen kilometers, dus ik rijd het zwarte goud op en druk het gaspedaal stevig in.

Het blijkt dat ik op de Millennium Road rijd. In heel Mongolië ligt ‘slechts’ 2.600 kilometer verharde weg. De overige routes bestaan uit ca. 40.000 kilometer ruige zandpaden of tracks. Deze Millennium Road is de oost-westverbinding in Mongolië en wordt door de financiële bijdrage van buurland China mogelijk gemaakt.

In Mongolië wonen slechts drie miljoen mensen. Het is volgens mij samen met Groenland het dunst bevolkte land ter wereld, maar als ik dan laat op de avond toch Ulaanbaatar binnen rijd, is hier heel weinig van te merken. In de stad ben ik, dankzij lange files nog eens twee uren bezig om bij het hotel te komen. Wat opvalt is, dat de hele stad stinkt naar rook van de traditionele kolenkachels en de uitlaatgassen van de auto’s. Dit is ook niet verwonderlijk, want er wonen 1,5 miljoen mensen in deze stad waardoor er meer dan één miljoen auto’s rondrijden. Verkeer buiten Ulaanbaatar is er niet, want waar zou je naar toe moeten? Juist omdat alle auto’s hier in de stad blijven rond rijden, is het resultaat ellenlange files tot 12 uur ‘s nachts en een grijs grauwe lucht boven de gehele stad.

Ik zit al vroeg in de auto richting vliegveld. Om vijf over zeven landt de vliegmaatschappij Aeroflot vanuit Moskou en ja hoor, daar zie ik Aad Paul door de ‘Arrivals’ deuren komen. Als hij bepakt en bezakt voor me staat, zijn zijn legendarische eerste woorden: ‘Wat is het hier koud! Het sneeuwt hier!’ Ja, natuurlijk sneeuwt het en is het koud hier. Je bent hier in Mongolië! De temperaturen in Ulaanbaatar zakken in deze tijd van het jaar ‘s nachts naar bijna veertig graden onder nul! Wat een geweldig weerzien en wat is het fijn om weer eens in het Nederlands een goed gesprek te kunnen voeren.

We verblijven eerst nog twee bijpraat-dagen in Ulaanbaatar en gaan daarna tien dagen op route door Mongolië én Rusland met als eindbestemming Novosibirsk in Rusland. We rijden eerst een afstand van bijna 2.000 kilometer over de ruige centrale en noordwestelijke hoogvlakte van Mongolië en aansluitend nog eens 1.000 kilometer door het Altaj-gebergte in Siberisch Rusland.

Vanwege de extreme kou ververs ik de olie van de motor naar 0W-30 en zorg ervoor dat er koelvloeistof in de motor zit die niet bevriest bij temperaturen tot min vijftig graden onder nul. Een laatste check op de banden, remmen en de riemen van de motor en het avontuur kan beginnen!

De eerste twee dagen rijden we nog steeds op een verharde weg. We zijn onderweg naar Erdene-Zuu waar het oudste boeddhistische klooster staat. In de muur rondom dit complex zitten precies 108 stoepa’s omdat dit een heilig getal is in het boeddhisme. Er staan nog slechts een paar ‘gespaarde’ tempels in het kloostercomplex; dit komt door de Russen die tijdens de oorlogen vele tempels hebben verwoest. –rare jongens die Russen-

Het is inmiddels al pikkedonker wanneer we het dorpje binnen rijden en het maakt een uitgestorven indruk op ons. We waren van plan vannacht te overnachten in een Ger (Mongoolse tent) maar bij aankomst blijken alle Gers keurig te zijn opgeruimd. In deze tijd van het jaar wonen de mensen niet meer in hun Gers, maar wonen ze tijdens de koude wintermaanden in hun zelfgemaakte huizen. Tja, dan maar kijken of er ergens een soort van hotelletje is? Aan de andere kant van het dorp vinden we iets dat er op lijkt. Ok, geen drie sterren, maar er is een plek voor ons en we kunnen er wat eten. Bij binnenkomst is links de ‘Karaoke-bar’ waar al behoorlijk stevig gedronken wordt en bij binnenkomst op onze kamer zit een Mongool vanaf het kleine tweepersoons-‘bedje’ tv te kijken. Ja, meneer heeft het zich gemakkelijk gemaakt en ach, waarom ook niet! Eigenlijk kijken Aad Paul en ik meer naar het ‘veel te kleine bedje’, maar ja, ‘this is Mongolia!’ We zullen er toch écht samen in moeten liggen, we hebben geen andere keus. Gelukkig hebben we nog wel een eigen toilet, zeggen we lachend tegen elkaar. Prima toch? Wanneer ik de volgende ochtend wil douchen, stap ik vol goede moed de gezamenlijke badkamer in. Hmmmm… geen aansluitingen en zelfs geen vloer. Nergens in het hotel is stromend water, want alles is bedekt met een dikke laag ijs. Wanneer we over de bevroren kots, net buiten de deur van de karaokebar, het hotel uit glijden, rijden we snel door richting het klooster.

In Tsetserleg ontmoeten we Ben Murray, een Australiër die vol ongeloof onze Australische Nissan bij zijn Guesthouse ziet staan. Ben is eigenaar van dit ‘westerse’ Guesthouse, waar we trouwens overheerlijke chili con carne eten, en heeft dit jaren geleden overgenomen van een Britse eigenaar. Ben is ondernemer en zijn doel in Mongolië is voornamelijk om werk te creëren voor Mongolen (dit blijft leuk klinken) bijvoorbeeld door ze te laten werken in zijn Guesthouse. Een goed initiatief. Hij heeft daarnaast ook nog een reisbureau en wil alles weten van onze plannen en reisroute door Mongolië. Samen met zijn Mongoolse reisgids Jack bespreken we onze route en op hun advies besluiten we een nog meer noordelijke route te gaan rijden, dan gepland. Jack kent heel Mongolië op zijn duimpje en vertelt ons precies welke wegen wel en niet toegankelijk zijn. Zelfs de offroad wegen die niet op de GPS staan, wijst hij ons aan. Ze vinden het fantastisch dat twee broers vooral in deze tijd van het jaar het avontuur door Mongolië aangaan. Dat maken ze niet vaak mee, krijgen we te horen. Al helemaal niet met een rooftoptent op de auto. ‘You guys are really, really crazy’, zegt jack een paar keer met een brede glimlach. We wisselen nog telefoonnummers uit, voor de zekerheid en veiligheid indien zich een gelegenheid voordoet dat het nodig is.

We reizen nog steeds door centraal Mongolië, maar de wegen zijn inmiddels niet meer verhard. We moeten hopen dat we hier niet lek rijden, want de tracks zijn rotsachtig en zandig waar verraderlijke scherpe rotspunten uit steken. De wind haalt aan en daardoor is de kou door de bevroren ramen heen te voelen. Buiten-zijn is onder deze omstandigheden niet te doen, zeggen we nog tegen elkaar als we aan het eind van de middag een stilstaande oude Jeep zien staan. In de auto zitten twee Mongolen (tja, ik zei al dat dit leuk blijft klinken en het is geen mop) en we stoppen naast de Jeep. Al snel zien we dat de mannen een platte accu hebben waardoor de auto niet meer wil starten. Deze mannen hier in de vrieskou laten staan, is uitgesloten en is iets dat in de 4WD-wereld niet voorkomt. De mannen vragen om een ‘sleepje’ maar gelukkig hebben we een startaccu bij ons. Deze zit, uiteraard , in de onderste box van de auto. Nadat we de auto voor de helft in de kou hebben uitgestald, sluit ik met inmiddels bevroren vingers de startaccu aan op de polen van hun accu. In de snijdende kou lukt het ons om na een minuut doorstarten de Jeep weer aan de praat te krijgen. Of Mongolen blij kunnen zijn? Als een kind zo blij! Wel vijf keer worden we omhelsd als ware helden en brabbelen ze enthousiast in het Mongools waarna ze met een ‘gierende’ motor wegrijden. Snel pakken we de auto weer in, en rijden naar het eerstvolgende dorpje waar we een overnachtingsplek zullen zoeken.

Het huis, waar in de nok van de gevel, het woord ‘Hotel’ geplaatst is, blijkt de enige plek in het dorpje te zijn waar nog een kamer is. Onder in het huis zit een soort van kapsalon, de kamer erachter lijkt een soort van slagerij en erboven is onze kamer. De lattenbodem van de bedden zijn gemaakt van ‘echte’ boomstammen waarover enkele juten kleden liggen. Keihard dus. Er is geen douche, maar gelukkig deze keer wel een toilet. Een buitentoilet wel te verstaan, wat niet meer betekent dan vijf planken waarvan de middelste plank eruit gelaten is. Het is een kwestie van goed mikken en snel handelen bij temperaturen van dik min dertig graden …

Na een toch wel gebroken nacht zitten we alweer vroeg in de auto. De zonsopkomst is schitterend en vandaag wordt het een stralende dag. Mongolië staat bekend om zijn immer blauwe luchten en vandaag is zo’n dag. We rijden door een waanzinnig witte wereld heen. We hebben het gevoel dat we dagen over een sneeuwpiste heen rijden; zo uitgestrekt en vlak. Er is een enkel sneeuwtrack tussen de bergen door, dat door een oneindige vlakte heen getrokken is, langs bevroren meren en bossen.

Dat onze slaapaccommodaties niet de meest geweldige zouden zijn, wisten we vooraf en het is zelfs maar de vraag of er in het noordwestelijke deel van Mongolië wel een slaapplek te vinden zal zijn in deze tijd van het jaar. Natuurlijk vinden we altijd wel een plekje, want de gastvrijheid van de Mongolen is immers ongekend. Waar we ook overnachten, er gebeurt altijd wel iets. De ene keer valt in het hele dorp de stroom uit en regelen we zelf telefonisch dat de dame aan de andere kant van de lijn de stroom in het hotel er weer op zet, terwijl het hotelpersoneel de moed al lang had opgegeven! Of we maken mee, dat timmerlieden midden in de nacht om 01:00 besluiten om de sloopwerkzaamheden weer voort te zetten… in de kamer direct naast de onze!

Op de GPS is Songino het laatste dorpje dat we aandoen, voordat we morgen echt offroad gaan waarbij zelfs de tracks niet meer op de GPS staan. We vinden aan de rand van het dorpje een verwarmde houten keet waar we kunnen eten en overnachten. Geen toilet, geen stromend water, maar we zijn al blij dat we een verwarmde slaapplek hebben gevonden, al is ons bed deze keer niets meer dan enkel een matras op de grond. Het blijkt één of ander truckers-café te zijn, want zodra we eenmaal diep weggedoken in de slaapzak liggen komt er rond half elf ’s avonds een bus met Mongolen binnen. Het is een lawaai van jewelste en binnen no-time wordt onze deur opengetrokken en staan er een aantal rokende nieuwsgierige Mongolen ons aan te staren. Ja inderdaad, hier liggen wij. Wanneer de deur nog vijf keer opengetrokken, binden we al lachend de kruk van de deur met een touw vast aan één van de leidingen die langs de muur aan de andere kant van de slaapkamer loopt. Zo, die gaat voorlopig echt niet weer open!

We vragen ons af waar deze gasten moeten slapen, want er is maar één kamer en daar liggen wij al. Deze groep Mongolen komt alleen maar een hapje eten, zo blijkt. We zeggen grappend tegen elkaar dat de bus met draaiende motor buiten blijft staan, omdat ze straks dus gewoon weer verder rijden. Maar dat kan toch helemaal niet? De wegen zijn in het donker onbegaanbaar en niet te vinden? Maar toch stappen ze drie kwartier later allemaal weer in de bus en verdwijnen ze in het pikkedonker, net zo snel zoals ze gekomen zijn!– rare jongens die Mongolen-

We naderen het Altaj-gebergte en de route blijft adembenemend. Nog een kleine 150 kilometer en dan passeren we de Siberisch Russische grens. Het is toch ook onvoorstelbaar hoe snel de omgeving hier kan veranderen. Zo rijden we uren door een besneeuwde vallei, steken we een pas tussen de bergen over en bevinden we ons opeens in een oneindige zandvlakte. Geen vlokje sneeuw meer en wanen we ons in een deel van Parijs – Dakar.

Wanneer we op een gegeven moment een omweg moeten rijden, kiezen we ervoor om de lus toch af te snijden en op het kompas ‘rechtdoor’ te gaan. Dat deze omweg niet voor niets staat aangegeven, blijkt al gauw. We rijden opeens een verlaagde bosstrook in en voor dat we het in de gaten hebben, lukt het ons niet om hier doorheen én weer uit te komen. Geen GPS en geen tracks meer. Het is inmiddels al drie uur in de middag en in dit tempo komen we niet tijdig in het volgende dorpje. Nadat we nog een half uur rond hebben gereden, besluiten we om het hele pad toch maar terug te rijden en alsnog de omweg te nemen.  Maar voor we het weten zitten we weer op een zandpad in het bos. Ik stap uit en houd wat takken aan de kant, waardoor Aad Paul de auto er langs kan rijden. Opeens komt er een man, een nomaad, uit het niets te voorschijn en hij vraagt me waar we naar toe moeten. De reddende engel, zo blijkt, want met zijn aanwijzingen lukt het ons om uiteindelijk het track weer te vinden.

Het is al schemerig wanneer we, op 20 kilometer voor de grens, in Tsagaannuur aankomen. Dit is het laatste dorpje in Mongolië waar we, volgens Jack, een militair permit moeten regelen bij de lokale politie. Dit moet omdat de laatste 20 kilometer van de route naar de grens door militair gebied heen gaan. We zien twee politiemensen in het dorpje lopen en rijden er naar toe. Ze spreken en begrijpen geen woord Engels, maar gelukkig hebben we Jack’s telefoonnummer zodat Jack de heren telefonisch kan uitleggen dat we een ‘permit’ moeten hebben. We krijgen te horen dat deze permit in deze periode niet nodig is, maar dat de grens over een half uurtje gesloten is . Dit betekent dat we pas morgen naar Rusland toe kunnen. We vragen of we hier ergens kunnen overnachten, maar het antwoord is ‘nee’!

Op dat moment komt er een enthousiaste Mongoolse man op ons toegelopen. Hij spreekt redelijk gebrekkig Engels, maar maakt ons duidelijk dat we uitgenodigd worden om vannacht bij hem te gast te zijn. Hij geeft aan dat hij vlakbij een Guesthouse heeft en dat we achter hem aan moeten rijden en voordat we het weten, stappen we bij Kuka en zijn gezin naar binnen. Van een Guesthouse is hier geen sprake, want het is gewoon hun woning. Zijn vrouw, die lerares in het dorp is, komt net aangelopen en alsof is het de gewoonste zaak van de wereld zet ze de tafel vol eten en drinken en we worden als volslagen vreemden in hun huis verwelkomd. Het is ongekend hoe gastvrij Kuka en zijn gezin zijn!

Het huis is niets meer dan een vierkant waarin zich, gescheiden door vier halve muren, vier kamers bevinden. Kuka vertelt ons dat hij het huis onlangs zelf heeft gebouwd. Er staat een gietijzeren houtkachel in die de gehele woning verwarmt en tevens als stoof fungeert. Een keuken is er niet, het eten wordt, zo uit de plastic zak, op de grond bereid. De krukjes en het gammele bankje waar we de hele avond op zitten zijn provisorisch in elkaar gezet. Toch lijken ze alles te hebben, zijn ze tevreden met dat wat ze hebben en genieten we van een heerlijke maaltijd en een fantastische avond.

Kuka is partijleider van een politieke beweging in Mongolië en komt uit een gezin met 16 kinderen. Een groot deel van het gezin woont nog in het dorp. De hele avond komen er broers in en uit lopen; ze zijn nieuwsgierig naar de gasten. We vertellen over en weer de verhalen die we graag willen horen. Uiteraard ontbreekt het nodige bier en de wodka niet en wordt er luidkeels in het Mongools en in het Nederlands gezongen en gedanst. Een geweldige afsluiter van onze laatste nacht in Mongolië.

Nadat we afscheid hebben genomen van een gastvrije familie, rijden we de volgende ochtend naar de grens met Rusland. We worden nog even genaaid door de Mongoolse autoriteiten. Een douanebeambte zegt dat we een formulier moeten kopen dat ons een snelle doortocht garandeert bij de Russische grens. Eenmaal aangekomen bij de Russische grens wordt er niet eens naar gekeken. Dit hadden we kunnen weten! Natuurlijk lopen we nog tegen een aantal zaken aan bij de grensovergang, maar in verhouding met de exit-procedure 12 dagen geleden in China is het peanuts.

In de verte zien we al het Siberische Altaj-gebergte! We rijden weer op asfalt! Het militaire gebied valt op door de immense radarontvangers en alle militaire voortuigen. Even denken we dat het vastgeroeste wrakken uit de tweede wereldoorlog zijn, maar niets is minder waar.

Nog 650 kilometer door de bergen naar Biysk en dan de laatste vlakke 350 kilometer naar Novosibirsk. In Novosibirsk blijkt toch dat de ruige Mongoolse hoogvlakte haar sporen achtergelaten heeft. We zijn bij één van de rotsachtige tracks waarschijnlijk langs een scherp stuk steen geschuurd want er zit een behoorlijke luchtlek in het flexibele deel van de uitlaat bij de motor. Achteraf mogen we afkloppen dat we niet één keer lek gereden zijn, want dat had makkelijk gekund. Goede stuurmanskunsten zal ik maar zeggen. Ikzelf heb de afgelopen tien dagen super relaxed naast de bestuurder gezeten.

Nadat de uitlaat gerepareerd is, breng ik zaterdagochtend Aad Paul weer naar het vliegveld. Wat hebben we een onvergetelijke en fantastische tijd gehad, zo samen als broers op route door Mongolië en Siberisch Rusland. Goede vlucht terug jongen en tot gauw!