Op route door China (via de Zijderoute)

Dag 409 tm 433: dinsdag 10 december 2013 tm vrijdag 3 januari 2014

Ik vervolg mijn route in China door Binnen-Mongolië en over de Zijderoute. Dit enorme gebied, gelegen tussen Siberië en Centraal-Azië, bevat één derde van het Chinese grondgebied. Ik reis in 25 dagen bijna 6.000 kilometer door een landschap van woestijnen en steppen, maar het allermooiste vind ik eigenlijk dat ik over een gedeelte van de legendarische Zijderoute ga rijden. Over een paar maanden vervolg ik in Kazachstan, Oezbekistan en Iran opnieuw deze handelsroute, maar de komende weken ga ik via de Zijderoute dwars door de Taklamakam-woestijn richting oost-China om uiteindelijk het prachtige Mongolië binnen te rijden!

Wanneer ik Tibet verlaat en de provincie Qinghai binnenrijd, verwacht ik strenge controle bij de provinciale grens. Qinghai is de buitengrens van het Oude China en een officieel douanepunt, maar zelfs tot de verbazing van mijn Chinese gids Andy, die in Lhasa bij mij in de auto is gestapt, is er geen enkele controlepost te vinden.

Voordat we het zelfs in de gaten hebben, zijn we China officieel binnen gereden. Kan dit zonder het moeten overleggen van mijn steeds indrukwekkender wordende 50 pagina’s tellende vergunningendossier? Zonder het onder dwang moeten uitladen en uitstallen van de spullen in mijn auto terwijl het dwingende gezaghebbende oog van de Chinese autoriteiten toekijkt? Hoe is het mogelijk! Waarschijnlijk vinden de douaniers het op dit moment allemaal wel prima, want het is hier barslecht en vooral guur weer op een hoogte van dik 5.600 meter en kiezen ze er liever voor om lekker warm binnen te blijven. Of bewaren ze al hun machtsvertoon totdat ik China over een paar weken weer uit rijd? Ja, dat laatste dus, maar daarover straks meer… Ik vind het eerst wel prima, want mijn papieren zijn in orde en we hebben nog een lange rit voor de boeg naar Xinjiang, de grootste provincie van China.

De checkpoints zoals in Tibet zijn gelukkig verdwenen en daardoor kunnen we veel kilometers per dag rijden. Ik word hier in China verrassend weinig gecontroleerd, ondanks mijn Australische kenteken én rechtssturende auto. In Tibet heb ik, na een pittig rijexamen een Chinees rijbewijs en een Chinese kentekenplaat gekregen. De kentekenplaat heb ik achter mijn voorruit geplaatst, waardoor ik nog steeds met Australische nummerplaten rijd. De enkele keren dat ik aangehouden word en me gevraagd wordt waar ik vandaan kom, antwoord ik: ‘I come from out of Space! From Mars! This is my Space Shuttle!’. Waarom? Omdat ik hier in China een ‘Alien’ ben!

Even een korte toelichting: In mijn uitgebreide dossier zit o.a. mijn ‘Travel Permit’ voor de periode dat ik in China ben. Nu moet je weten dat het verkrijgen van de nodige vergunningen voor China absoluut geen gemakkelijke opgave is en al helemaal niet als je alleen wilt reizen met een eigen vervoermiddel. Ik bespaar je de wijze waarop dat allemaal gaat, maar er zijn in mijn ogen toch een aantal vooraanstaande overheden die de documenten controleren en vrijgeven. Ik noem er een paar: Ministerie van Algemene Openbare Veiligheid, Ministerie van Toerisme en een Ministerie van Defensie. Na toestemming van deze drie instanties mag de centrale vergunning worden uitgegeven. In mijn beleving zijn dit soort Ministeries aardig opgeleid en hebben ze wel degelijk kennis van de Engelse taal ... maar nee dus! Wanneer ik mijn Travel Permit te zien krijg, staat er met grote letters op ‘The People’s Republic of China Aliens Travel Permit’. Dat meen je toch niet! Jawel, want bij navraag krijg ik te horen, dat er destijds een foutje bij de vertaling heeft plaatsgevonden. Officieel had er Foreigner ipv Alien moeten staan, maar waarschijnlijk waren de permits al in grote getale gedrukt en hebben ze het maar zo gelaten. -echt hele rare jongens, die Chinezen-

Ik ben dus gewoon een Alien en zo voel ik me ook gedurende mijn route door China. In ons reisverslag over ons bezoek aan Shanghai en Beijing een paar maanden geleden, schreven Margrethe en ik al dat we moesten wennen aan de houding en het gedrag van de Chinezen. Ik had de stille hoop, dat het buiten de grote steden anders zou zijn, maar soms lijkt het zelfs nog erger. Ok, dat Chinezen de Engelse taal niet spreken is algemeen bekend en daarom heb ik ook een gids bij me die me kan helpen om me verstaanbaar te maken richting de autoriteiten. Helaas ben ik als ‘Alien’ buiten de grotere steden niet altijd een welkome gast. Het regime in China verbiedt ‘Aliens’ om te overnachten in bijna alle locale accommodaties of hotels in kleine steden en dorpen. Na een lange dag reizen kan dat behoorlijk discriminerend aanvoelen, wanneer je gewoon te horen krijgt dat je niet welkom bent, kan ik je vertellen. Het is zelfs zo erg dat ik via de lokale politie toestemming moet vragen om in een slaapaccommodatie in het dorp te mogen overnachten. De hoteleigenaar laat ons echt alleen maar binnen na permissie van de politie. Waarom? Regels worden opgelegd en de burgers leven ze na. Simpel. Ik heb me verbaasd over het vaak ondoordachte volgzame gedrag van Chinezen. Het communisme zit diepgeworteld. In plaats van me welkom te heten en me te vragen waar ik vandaan kom, word ik bij binnenkomst volledig genegeerd. Ze praten niet met me en geven me het gevoel niet gewenst te zijn.

Zo kan ik nog wel legio verhalen opsommen over hun houding en gedrag. Ok, nog eentje dan … Wanneer we op de snelweg van Urumqi naar Turpan een verkeerde afslag nemen, proberen we een punt te vinden om te keren en terug te rijden. Bij een benzinepomp zien we een onderdoorgang en rijden er in. Aan het einde van de onderdoorgang blijkt de weg afgesloten te zijn met een hek. Gesloten! Zelfs voorzien van een hangslot. Dit soort publieke onderdoorgangen zijn toch juist bedoeld om zonder gevaar voor de hoofdweggebruiker naar de andere kant van de snelweg te rijden? Verderop zien we een Chinees in pak met pet bij een soort van wachthokje staan. Volgens ons is deze man bevoegd het hek te openen en ik parkeer de auto voor het hek. Andy stapt uit de auto, loopt naar de man en vraagt of hij het hek wil openen zodat we er door kunnen, omdat we verkeerd gereden zijn. Ik kijk vanuit de auto toe en ik zie Andy druk gebarend enkele papieren uit mijn dossier overleggen en hoofdschuddend naar me kijken. De man in pak met pet wijst in de richting van een gebouw verderop. Waarschijnlijk een bevoegde instantie? Op dat moment komt er een auto van achteren aanrijden. Hé, nog auto die er langs wil! Ik denk bij mezelf: ‘Nu ben ik benieuwd wat er gaat gebeuren!’. Tegelijkertijd komen Andy en de man in pak met pet aangelopen, maar Andy maakt op mij een verslagen indruk. Tot mijn verbazing krijg ik groot licht van de auto achter mij; een teken voor mij om aan de kant te gaan. Ik rijd de auto scheef achteruit zodat er voldoende ruimte is voor de auto om te passeren. De man in pak met pet opent het hangslot en laat de achteropkomende auto passeren. De auto mag gewoon doorrijden en moet net als wij ‘gewoon’ onder de snelweg door. Mag deze auto nu passeren omdat hij een Chinees kenteken heeft? De man in pak met pet probeert snel het hek weer te sluiten, maar helaas voor hem heb ik een auto met verstevigde bullbar en heb ik de Nissan al in beweging. Met een paar grote ogen en vooral verbaasde blik kijkt Andy me aan wanneer ik met de 3.500 kg massa met 4800cc motorinhoud de man in pak met pet én zijn hek met de bullbar aan de kant druk. Tevergeefs probeert de man in pak met pet nog indruk op me te maken en me tegen te houden, maar ik gebaar Andy met een knipoog snel bij me in de auto te stappen. Wanneer ik Andy later uitleg dat we niet als vee behandeld willen worden door op een publieke weg achter een hek te wachten, terwijl anderen wel doorgang krijgen, snapt ook Andy hoe ondoordacht volgzaam de Chinezen zijn. Deze man in pak met pet volgt gewoon regels op zonder na te denken over eventuele gevolgen. De regel die deze man in pak met pet is opgelegd, is inmiddels duidelijk: Het hek alleen openen voor Chinezen, dus niet voor ’Aliens’. Redenen en goede uitleg zijn niet belangrijk, want hogerop beslist. Daar gaat het allemaal om in deze cultuur. Waarschijnlijk hadden we eerst naar het gebouw verderop moeten lopen, daar vervolgens geduldig een uur moeten wachten, daarna het hele vergunningendossier moeten overleggen om alsnog twee uren later pas door het hek te mogen. Nu was het binnen vijf minuten geregeld… middels een efficiëntere Hollandse aanpak! Nee, chinezen moeten nog heel veel leren op het gebied van gastvrijheid en vriendelijkheid en kunnen daarbij een voorbeeld nemen aan Aziatische landen als Nepal, India en Maleisië.

Ik bevind me de eerste week in een dunbevolkt afgelegen gebied dat bestaat uit steenwoestijn en steppe, omringd door enkele van de hoogste bergen ter wereld waaronder het Pamir-gebergte in het zuidwesten. De overgang van Tibet naar dit gedeelte van China is indrukwekkend mooi. Ik rijd over de historische Zijderoute door de Taklamakan-woestijn in de provincie Xinjiang. Xinjiang is de meest noordwestelijk gelegen provincie in China en bestaat voor meer dan 50% uit minderheden: de Turkstalige Uighuren. Dit deel van de Zijderoute trok kooplieden uit India en Europa aan waardoor het een ontmoetingsplek werd tussen Oost en West. De Zijderoute kende hoogtijdagen voor oasesteden zoals Kashgar, Urumqi en Turpan toen karavanen met o.a. zijde, thee, kruiden, goud, wol en Arabische volbloeden hier doorheen trokken. Door een moderne snelweg en de aanleg van tunnels door de vele bergen heen, merk ik en zie ik hier eigenlijk weinig van terug. Wel kan ik me nu voorstellen dat het destijds een immense reisafstand moet zijn geweest om met een karavaan door het onherbergzame land van stad naar stad te trekken.

Halverwege de reis door China krijg ik fantastisch nieuws uit Nederland: Aad Paul vliegt 6 januari naar Ulaanbaatar in Mongolië en reist vanaf daar twaalf dagen met me mee naar Novosibirsk in Rusland. Ik zie er heel erg naar uit om mijn broer, na bijna een jaar geleden in Perth, weer te zien. Ik moet hierdoor wel mijn reisschema in China aanpassen, maar dat hoort bij dit reizen. Ik was van plan mijn Rusland visum in Ulaanbaatar te regelen, maar omdat ik daarvoor nu geen tijd meer heb, moet ik nu naar Beijing. Dit ligt niet op de route, dus ik neem een binnenlandse vlucht van Lanzhou naar Beijing en heb binnen drie dagen mijn Rusland visum geregeld. Het is fijn, dat Aad Paul met me meereist, want zeker in een land als Mongolië met haar onbegaanbare wegen kan ik wel een goede co-piloot gebruiken.

De mooiste bezienswaardigheid van China vind ik toch wel de Chinese Muur. Ik heb nog steeds het beeld voor me dat de (Mongoolse) barbaren achter de Chinese Muur leven. Zo wordt dat in China ook ervaren. Gelukkig hebben Margrethe en ik een deel van de ‘echte’ Muur in Mutianyu boven Beijing bezocht. Want wanneer ik het meest westelijke deel van de Chinese Muur bezoek bij het fort Jiayuguan, zie ik alleen maar een perfect gerestaureerde vestigingsmuur. Net buiten de stad staan her en der nog enkele rotsachtige restanten van de inmiddels vergane Muur. Binnen tientallen jaren, misschien wel enkele jaren, zal hier hoogstwaarschijnlijk helaas niets meer van over zijn.

Een prachtige stad, liggend aan de Zijderoute, is Xi’An. Binnen de stadsmuren liggen de ‘bell-towers’ en kun je ’s avonds geweldig slenteren en heerlijk eten in de authentieke Chinese eetstalletjes

Ten oosten van Xi’An bevindt zich het Terracottaleger. Het van gele klei gemaakte verdedigende leger omringt het graf van keizer Qin Shi. Het verhaal hierbij is, dat deze keizer bezeten was van de dood en de erfenis die hij achter moest laten. Hij heeft maar liefst 36 jaar lang bijna 700.000 mensen ingehuurd om de bouw van zijn graf te realiseren! Het leger is in mijn ogen dus niks anders dan zijn peperdure beschermende speelgoed.

Ik heb geen hoogtevrees, maar het beklimmen van een hangende tempel was erg spectaculair. Vooral wanneer op een klein bordje bij de ingang staat dat er maximaal 40 mensen gelijktijdig de tempel mogen beklimmen. Het is dus niet moeilijk voor te stellen, wat er gebeurt als ik nummer 41 of 42 zou zijn… en zo ziet het er ook uit! De tempel wordt ondersteund door houten pilaren en hangt daardoor boven én in een ravijn. Vooral de beklimming van de smalle stenen trappen zonder beschermende kering waren niet altijd even prettig.

Het laatste gedeelte door China rijd ik via het Mingdynastieke Pingyao en bezoek de in zandstenen kliffen uitgehouwen Yunganggrotten bij Datong.

Ik schreef in het begin van dit reisverslag al dat het gemak waarmee ik China binnen reed ruimschoots gecompenseerd zou worden bij de grensovergang van China naar Mongolië. Negatief gecompenseerd wel te verstaan, met irritant machtsvertoon en onvoorstelbaar tergend gedrag. Wat is dat toch met dit communistische regime? Nu tref ik bij een grensovergang heel veel mannen én vrouwen aan, in pak met pet op. Vooral het idee dat ze een pak én pet mogen dragen, verheft hen automatisch boven de ‘normale’ burger. Zo zien ze dat en dat willen ze ook graag op zo veel mogelijke manieren laten merken! Omdat het vandaag vrijdag is en de grensovergang in het weekend is gesloten, staan we al vroeg (9:00 uur) bij de grens. Gisteravond hebben we ons al gemeld bij de douane en hebben we te horen gekregen dat we binnen twee uren de grens kunnen passeren. Prima! Dossier met douane-papieren in de aanslag en we melden ons bij de slagboom.

‘Hé, meneer heeft een Australisch kenteken! Klopt dat wel?’ Ja natuurlijk klopt dat en we overhandigen de gewenste papieren. Aha, dan moet er eerst ‘car-checking’ op een ander terrein plaatsvinden, krijgen we te horen. ‘Waar moet dat dan?’,vragen we, maar zoals iedere Chinees, blijkt ook deze officer slechts een taak te hebben en is hij alleen bevoegd om mede te delen. Hij stuurt ons daarom door naar een bijgebouw en daar krijgen we te horen dat deze ‘car-checking’ nodig is om een stempel te krijgen om het land uit te mogen. Ok prima, laten we daar naar toe gaan! We rijden een militair terrein op en we krijgen te horen dat het internet is uitgevallen. Kan dus nog wel een uurtje duren … Kan gebeuren, onmacht, dus ik parkeer de auto ergens op het terrein.

Wanneer het inmiddels elf uur is, vraag ik of we niet alvast de ‘car-checking’ kunnen doen zodat we, wanneer het internet het weer doet, gelijk de stempel kunnen krijgen en verder kunnen. Dat lijkt een goed voorstel, want er komen drie officers aangelopen en ze willen, nadat ze onze papieren gezien hebben, het serienummer van de motor zien. Nu weet ik dat onder de motorkap een registratieplaatje zit met het chassisnummer en een vermelding van de inhoud en het type motor. Niet het motornummer ... Dus ik leg uit, dat onder de beschermkap van de motor het motornummer staat en dat ik ze de aankoopbewijzen kan laten zien waar het serienummer op staat. Daarbij komt dat ik al een dag ‘car-checken’ in Tibet heb doorstaan en dat hun collega’s daar hetzelfde hebben gevraagd en hebben vastgelegd. Alle controles en car-checkups zitten in het bestempelde dossier, dus ze hoeven feitelijk  alleen de papieren maar te checken. Maar daar gaat het dan kennelijk mis! Hoe durven wij hen tegen te spreken wanneer ze ons wat vragen. De officers suggereren, dat we dit zogenaamde dossier van ons zelf gemaakt kunnen hebben. Onvoorstelbaar, want het is een dossier voorzien van officiële Chinese douanestempels! Ik leg nogmaals uit dat ik de kap eraf moet schroeven om er bij te kunnen, maar ik word als ‘Alien’ volledig genegeerd. Ze richten zich alleen tot Andy en hij krijgt te horen dat ik geen stempel krijg als ik het motornummer niet laat zien! Ok, wat jullie willen, denk ik, dus ik pak snel gereedschap en schroef de kap eraf. Ik pak een zaklamp en schijn op het motornummer, maar ondertussen zie ik één van de officers op zijn horloge kijken. Het is net half twaalf geweest en dus tijd voor de lunch. Ze stappen alle drie zonder ook maar iets te zeggen in de auto en voor ik het in de gaten heb, rijden ze weg. ‘Gaan ze echt lunchen?’, vraag ik verbaasd aan Andy. Ik zie Andy opnieuw machteloos naar me kijken en hij vertelt me dat deze officers tot half drie gaan lunchen! Dit betekent dus dat ik drie uren moet wachten …

Vol ongeloof en lichtelijk geïrriteerd zit er niks anders op dan te wachten. Ik stel voor dat we zelf dan ook maar even ergens in de stad wat gaan eten en ik rijd naar de uitgang van het terrein, maar de slagboom blijft dicht. We krijgen te horen dat we hier voor een ‘car-checking’ zijn en dat we een stempel nodig hebben voordat we dit terrein weer mogen verlaten. Er wordt me verteld, dat de auto eigendom van China blijft, zolang er geen stempel is. ‘Eigendom van China?’ zeg ik. Op zo’n moment moet je echt heel beheerst blijven, wil je niet (wéér) dwars door de slagboom rijden. Ik blijf nog rustig en ik besluit wijselijk niet met dit type man in pak mét pet in discussie te gaan. Ik parkeer de auto ergens op het terrein en er zit weer niets anders op dan te wachten!

Om drie uur nog geen officers ... De tijd begint nu toch écht te dringen want om vijf uur sluit de douane en dan kom ik de grens niet meer over. Het is kwart over drie, eindelijk daar zijn ze, dus ik open snel de motorkap, maar ze gunnen me geen blik waardig en lopen direct door naar binnen. Andy loopt snel achter ze aan en gelukkig werkt het internet weer, want om kwart voor vier heeft hij de stempel. Voor alle duidelijkheid: ongezien geven ze me dus nu een stempel en daarvoor hebben we inmiddels bijna zeven uren (!!) moeten wachten. Ik moest de kap er toch af schroeven? Nee, dit is het China ten voeten uit! Hoe kun je iemand zonder diegene aan te kijken het gemakkelijkst vernederen … Maar goed, ik heb hier vandaag maar één doel en dat is voor vijf uur China uit rijden. Ik heb nog een dik uur om én door Immigration (paspoort) én door Customs (auto) te komen! Dus open die slagboom, anders rijd ik er alsnog dwars door heen.

Even snel tussendoor; omdat ik meer dan 30 dagen in China (inclusief Tibet) blijf, heb ik tussentijds mijn visum moeten verlengen. Ik heb daarbij een nieuw visum in mijn paspoort gekregen. Maar ... er zit geen entreestempel in mijn paspoort omdat mijn entreestempel, bij binnenkomst in Tibet, in mijn 50 pagina’s tellende fantastische vergunningendossier is gezet. Klinkt allemaal vrij logisch, toch?

In mijn beleving is het verkrijgen van de exitstempel bij Immigration enkel een formaliteit. Maar ja, ‘er staat geen entreestempel in uw paspoort’, zegt de douanebeambte. Ik kijk op de klok: 16:28 uur. Nadat mijn korte en krachtige uitleg met onnozele, ongeloofwaardige en ‘nee-schuddende’ blikken wordt beantwoord, besluit ik nu heel snel te handelen. Zonder te aarzelen pak ik mijn dossier en paspoort en spring over een hekje richting het kantoor van de hoogste officer. Een guard probeert mij nog tegen te houden, maar ik zet hem aan de kant en loop zonder te kloppen het kantoor binnen. Ik heb geluk, want de hoogste baas zit er en hij kijkt me verbaasd aan. In het Nederlands begin ik hem met de nodige stemverheffing uit te leggen, dat de maat nu echt vol is en dat ik nog precies een half uur heb om dit verschrikkelijke land uit te komen en dat de stempel nu toch écht wel gegeven gaat worden. ‘Of jij zet de stempel of ik doe het zelf!’, meld ik hem. Inmiddels komen drie wachten zijn kantoor binnen lopen en willen me eruit zetten, maar de baas vraagt me de situatie nogmaals uit te leggen. In het Engels maak ik hem duidelijk hoe ik hier vandaag behandeld ben en dat ze me het gevoel geven, dat ik een crimineel ben. Dat mijn geduld nu toch echt wel op is; dat ik potverdorie heel veel geld heb betaald om aan de hand van vergunningen in en door hun land te kunnen reizen en dat ik nog exact 20 minuten heb om met gierende banden China te verlaten. Hij overlegt met enkele douanebeambten en geeft, na het inzien van mijn inmiddels legendarische vergunningendossier, een akkoord voor mijn exitstempel in mijn pasoort.

Ik sprint vanuit het Immigration-kantoor naar mijn auto die ik al stand-by geparkeerd had ... strategisch voor de slagboom. Andy loopt snel Customs binnen en laat mijn stempels zien. De slagboom gaat open, ik omhels Andy en neem afscheid van mijn Chinese reisgenoot en om 16:48 rijd ik dan toch echt China uit …

(Terwijl ik dit verhaal schrijf voel ik de adrenaline weer door mijn lijf stromen haha!)