Op route door China

Dag 295 tm 324 - zaterdag 17 augustus tm zondag 15 september 2013

Onze reis door China, één van de grootste landen ter wereld met 1,3 miljard inwoners, betekent voor ons een bezoek aan drie grote metropolen. We zijn deze laatste maanden van onze gezamenlijke reis niet langer onderweg met onze auto, maar we zijn aangewezen op de stuurvaardigheid van Hong Kong Airlines, China Eastern Airlines en Shanghai Airlines. Via het onafhankelijke ‘rijke’ Hong Kong en de indrukwekkende skyline van Shanghai vliegen we naar het historische Beijing.

Door het ‘gemis’ van onze auto zijn we aangewezen op het openbaar vervoer. Ook nu blijkt de metro weer een prima vervoerssysteem in de steden! Het succes er van is mede te danken aan de bijna absurd lage prijs die we betalen voor een kaartje. We zeggen regelmatig tegen elkaar, dat het onbegrijpelijk is, dat de Nederlandse overheid niet inziet dat je iedereen met het openbaar vervoer kunt laten reizen. In Beijing kost een retourtje CNY 4 (€ 0,49) onafhankelijk van de afstand die je reist. Of je nu twee minuten reist of 40 minuten, het werkt fantastisch! De MRT brengt ons in no-time, soms met een overstap, snel naar iedere willekeurige bestemming. Een groot voordeel is, dat we veel meters te voet maken, nu we niet met de auto reizen. Zo nu en dan pakken we ook nog de fiets! -goed voor lijf en leden-

De volksrepubliek China, opgericht in 1949, heeft een indrukwekkende geschiedenis. De neergang van het Keizerrijk, de Opiumoorlogen en de Culturele Revolutie onder het bewind van de communist Mao Zedong vanaf 1965 zijn dieptepunten voor China. De Rode Garde, die Mao tot goddelijke status verhief, trok plunderend door China. Het ‘Rode Boekje’, de bijbel van de rode garde was hierbij de leidraad voor iedere soldaat. De zogenaamde ‘bende van vier’ waarin Mao’s derde vrouw Jiang Qing zitting had, organiseerde aanvallen op o.a. opgeleide Chinezen en was verantwoordelijk voor enkele van de ergste excessen van de Culturele Revolutie. Ze was na Mao’s dood in 1976 één van de meest gehate personen in China. Mao voerde, net zoals Pol Pot in Cambodja, ‘hervormingen’ door in de landbouw en industrie. Onrealistische productiedoelstellingen en vervalsingen hadden een desastreus effect. Dit debacle leidde tot de afschuwelijke (hongers-)dood van miljoenen mensen. Wie kent niet de beelden van demonstraties op o.a. het Plein van de Poort van de Hemelse vrede in Beijing. Deze –democratische- studentenprotesten van 1989 werden op een verschrikkelijke wijze onderdrukt en beëindigd. We staan daarom met gemengde gevoelens naar het immense portret van Mao te kijken dat als een heus pronkstuk aan de Ming-dynastieke poort nabij het Tian’an Menplein hangt. Het is voor ons onbegrijpelijk, dat een man die verantwoordelijk is voor de dood van miljoenen mensen hier met zijn portret pronkt… We weten bijna zeker dat de waarheid, net zoals in Cambodja, ook hier voor veel Chinezen een heel andere uitleg kent.

We merken dat China de laatste jaren een –veel te- snelle groei heeft doorgemaakt. Beijing lijkt voor Margrethe bijna onherkenbaar, vergeleken met haar eerdere bezoek ca. acht jaar geleden. Waar je toentertijd langs de markten en door de kleine rommelige straatjes kon slenteren en je jezelf waande in gevoelsmatig het échte China, daar vind je nu brede geasfalteerde lanen en grote torenhoge winkelcentra. Het authentieke Beijing heeft plaatsgemaakt voor de westerse cultuur.

Natuurlijk is het nog steeds fantastisch om te verdwalen in de smalle zijstraatjes van de (voetgangers-) winkelstraat Wangfujing, maar sinds Beijing gastheer is geweest van de Olympische spelen in 2008 is ‘inner’-Beijing niet meer het ‘oude ‘ Beijing. De moderne indrukwekkend grote kantoorgebouwen sieren de binnenringen van de stad.

Je moet naar de ‘outher’ ringen om nog het China-gevoel te proeven en de geur te ruiken. Of de snelle groei een positieve ontwikkeling is, vragen wij ons af. 70% van de Chinezen werkt namelijk op het land. Door het tekort aan banen op het platteland zijn veel mensen naar de grote steden getrokken. Ze verdienen hun geld inmiddels in de bouw, als schoenenpoetser of als kleine ondernemer. Onzichtbaar is er veel armoede in de buitenwijken van de steden. Het geld dat de ‘immigranten’ verdienen, verdwijnt voor een groot deel naar hun achtergebleven familieleden op het platteland. Daarbij komt dat –wellicht mede door de snelle groei- China één van de grootste vervuilers ter wereld is. We merken dat Shanghai en Beijing erg veel last hebben van smog. Ook in Beijing geldt –net als in Manilla, Filippijnen- dat je op bepaalde dagen de auto moet laten staan.

Iedereen weet van de één-kind-politiek in China, maar veel stadse Chinezen lijken er afstand van te doen. We zien veel jonge ouders met twee kinderen. De één-kind-regel is sinds eind jaren ’70 ingevoerd en wordt nog steeds gehanteerd, maar geldt alleen voor zgn. Han-Chinezen; voor Chinese minderheden, buitenlanders en koppels waarvan een buitenlands is geldt deze regel niet. Helaas heeft de één-kind-politiek wel tot selectieve abortussen geleid. De medici mogen daarom niet langer het geslacht bekend maken na een echografie. Vanwege de sociale status, zijn er de afgelopen jaren meer jongens dan meisjes geboren. –jongens worden geacht harder te kunnen werken en zouden daardoor beter voor de ouders kunnen zorgen-

We moeten enorm wennen aan de houding en het gedrag van de Chinezen. Misschien komt het omdat we nu alleen maar in grote metropolen zijn, maar daar waar we in Maleisië, Thailand en Cambodja de oprechte warmte en nieuwsgierigheid van de mensen tegenkwamen, zo onverschillig en onvriendelijk zijn veel Chinezen hier. Vaak tot het onfatsoenlijke aan toe! Chinezen groeten je niet wanneer je hen begroet, zeggen niets als je weggaat en een bestelling wordt letterlijk zonder ‘alstublieft’ of ‘smakelijk eten’ op je tafel gedropt. We worden gewoon genegeerd als we iets afrekenen en het liefst trekken ze het geld uit onze portemonnee wanneer we er vijf seconden langer over doen om gepast geld te pakken. Of dit nu komt omdat ze de Engelse taal niet spreken of omdat ze zich geen houding weten te geven, maar het verbaast ons iedere keer weer. Als we het over onfatsoen hebben, dan willen we met niet te veel details ingaan op hun ongemanierdheid, maar of het nu een straatzwerver is of een dame in mantelpak, ze legen snuitend hun neus op straat of in de metro, niezen zonder hand voor de mond en het liefst gebruiken ze letterlijk ‘alle ruimte’. Ook schraapt iedere Chinees zijn/haar keel. Of iemand nu achter de receptie staat bij een hotel of toiletjuffrouw is in een chique winkelcentrum… Ze schrapen állemaal hun keel  en spugen daarna zonder schroom het resultaat voor je voeten of ergens in een afvalbak! We kunnen er maar moeilijk aan wennen! Dan hebben we het nog niet eens over het ‘niet roken’-verbod, want men steekt hier in de ‘niet-roken’-zones zonder pardon een sigaret aan in openbare gelegenheden, restaurants en hotels. We hebben zelfs meegemaakt, dat iemand rokend de ontbijtzaal in kwam lopen, plaats nam en de medewerkers van het hotel  er niets van hebben gezegd. –rare jongens die chinezen!-

De drukte op straat en in de metro is vaak lachwekkend. Veel verkopers dringen zich op de  toeristische plekken ‘onverstaanbaar’ aan ons op. Als mieren krioelt de mensenmassa snel, sneller, snelst door elkaar heen, lopen ze elkaar daarbij continue voor de voeten, schreeuwen ze tegen elkaar en kunnen we niet inschatten of dit nu vriendelijk of anders bedoeld is. Met handen en voeten persen ze zich nog net even voor ons op de smalle roltrappen. Nee, wij hadden vooraf een iets andere voorstelling van hoe de ‘gedisciplineerde Chinezen’ zouden zijn. Wij weten inmiddels dat de stadse Chinezen een compleet andere invulling geven aan ons beeld. Wellicht dat Martin dit beeld nog kan bijstellen tijdens zijn reis door Tibet, Xinjiang en Binnen-Mongolië.

We zien toch nog veel zwervers en invaliden, en we zijn er van overtuigd, dat dit slechts enkelen zijn, vooral als we in ons achterhoofd houden, dat er in een stad als Beijing bijna 20 miljoen mensen wonen.

We zijn een maand in China geweest. De harmonie tussen, vooral de oudere, chinezen is mooi om te zien. Op pleinen en straten wordt gezamenlijk gedanst, muziek gemaakt en vooral vals live gezongen. Geweldige hoogtepunten tijdens deze vier weken zijn het magische uitzicht vanaf ‘The Peak’ over Hong Kong, de kleurrijke skyline langs de Bund in Shanghai, de duizelingwekkende Chinese Muur over de bergen bij Mutianyu en de Verboden Stad in Beijing.

O ja, natuurlijk hebben we ook het nationale gerecht, de originele ‘Peking eend’, gegeten. We hebben het tot tweemaal toe geprobeerd, er zelfs een uur voor in de rij gestaan bij het beste Beijing Duck restaurant van Beijing om de eend te proeven, maar onze conclusie is, dat we toch liever de overheerlijke Kaw Pat Kai (fried rice chicken) blijven eten!